Umut nedir? En basit haliyle umut geleceğe yönelik olmaktır.

Umut için gerekli üç unsur vardır: değer verilen bir şeye dönük arzu veya emel sahibi olmak ve belirsiz görünse bile bu arzuya ulaşmanın mümkün olduğuna inanmak. Daha sonra, yol boyunca aksiliklerle karşılaşsak bile, bu değerli arzuya ulaşmak için hem içsel hem de dışsal anlamda gerekli imkânlara sahip olduğumuza inanmamız gerekir.

Örneğin, resim yapma hobimin peşinden gitmek için huzurlu bir sahil kasabasında emekli olmayı umuyor (arzu) ve bunun mümkün olduğuna inanıyorum; ancak bunun için dikkatli bir biçimde plan yapmam gerekecek (iç kaynaklara güven). Ayrıca, başlangıçta zor olsa da topluma uyum sağlayacağıma ve resim yapmaya olan ilgimi paylaşan arkadaşlar edineceğime de inanıyorum (dış kaynaklara güven).

Umut ettiğimizde, hayali bir gelecek vizyonuna sahip oluruz ve belirli sonuçlara ulaşabilmeyi bekleriz. Bunu yaparken, belirsizlikle karşı karşıya kaldığımızda bile gerçekleşebilecek olası iyi şeylere odaklanmayı tercih ederiz.

Umudun farklı birçok boyutu bulunur. Umut düşüncelerimizi içerir; çünkü geleceği ve arzuladığımız şeye ulaşma olasılığımızı düşünceyle yorumlarız. Bu süreçte bilgiyi alır ve hedeflerimize ulaşmak için kullanırız. Umut aynı zamanda olumlu duygular yaşamakla da ilgilidir. Bizi ileriye doğru iten bir motivasyon kaynağı da olabilir.

Umut güçlü bir manevi temele dayanabilir; inançların çoğu olmasa da birçoğu değerli kazanımlar elde edilebileceğine dair daha yüce bir güce güvenmeye odaklanır. ¹ Bu güven zor zamanlarda umudu ayakta tutabilir.

Umudun aynı zamanda sosyal bir boyutu da vardır; insanlar umutlarını paylaşabilir ve başkaları için umut besleyebilirler. Umut duygumuz içinde bulunduğumuz bağlamdan ve başkalarının gelecekte neyin mümkün ve arzu edilir olduğunu nasıl tanımladıklarından da etkilenebilir. ² Umudun bu yönü, yerel ve küresel geleceğe ilişkin beklentilerimizi göz önünde bulundurduğumuzda önem kazanır.

Genel olarak umut; felsefe, teoloji, psikoloji, sosyoloji ve ekonomi gibi çeşitli disiplinler tarafından çalışılan evrensel bir olgudur. Son zamanlarda, umudun karmaşık görüngüsünü anlamak için tüm bu alanlardan sağlanan kavrayışları giderek daha fazla bir arada kullanıyoruz.

Umut etmenin yaşam üzerine etkisi

Gelecek hakkındaki düşüncelerimiz ve hislerimiz şu andaki beni yakından ilgilendirir.

Genel olarak umut, esenliğimiz için olumlu bir etkendir. Umut, aksiliklerle karşılaşıyor olsak bile bizi devam etmeye teşvik eder. Umutlu bireylerin zorlukları tehditten ziyade meydan okuma olarak görmeleri daha olasıdır. Bu da onların aksilikleri daha az stres verici ve yıpratıcı olarak deneyimlemelerini sağlar. Örneğin, araştırmalar umudun depresyon ve anksiyete ile negatif ilişkili olduğunu göstermektedir. ³

Bu, daha yüksek düzeyde umuda sahip olan kişilerin depresyon ve anksiyete semptomları yaşama olasılığının daha düşük olacağı anlamına gelir. Umut, daha fazla psikolojik rahatlık, yaşam memnuniyeti, mutluluk ve yaşamın anlamı gibi pek çok olumlu sonuçla da bağlantılıdır.

International Hope Barometer Project çerçevesinde yapılan bir çalışmaya 11 ülkeden denekler katıldı ve bu katılımcılar arasında umut, başa çıkma, stres, refah ve kişisel gelişim gibi konular araştırıldı.

Katılımcıların çoğu orta ila yüksek düzeyde umut taşıdıklarını bildirirken aynı zamanda öngörülemezlik, kontrolden çıkma ve aşırı yoğunluk duygularıyla karakterize edilen orta düzeyde stres yaşadıklarını belirttiler. Umut ve esenlik, öncelikle olumsuz olayları olumlu bir şekilde yeniden çerçeveleyebilme, olağan zorlukları kabul etme ve bunlarla aktif bir şekilde mücadele etme ve dinî inanç ve ibadetlerin sağladığı rahatlama ve teselliyi bulma ile ilişkilendirildi.

Umut sadece bireysel düzeyde değil, genel olarak toplum için de faydalıdır. Umutlu insanların topluma fayda sağlayabilecek proaktif davranışlarda bulunma olasılığı daha yüksektir. Küresel ve yerel çalkantılar bağlamında, kolektif umut geleceğe yönelik itici gücün korunması açısından özellikle önemlidir.

Umut beslemeyi öğrenmek

Umut bir ölçüde güçlendirilebilir ve geliştirilebilir. Şimdiye kadar, çoğu araştırma umudun psikoterapötik ve tıbbi ortamlarda nasıl geliştirilebileceği üzerine odaklanmıştır. Bu bağlamlarda umut verici sonuçlar veren çeşitli umut odaklı uygulamalar geliştirilmiştir. ⁴

Daha genel bir düzeyde, gençler arasında umudu güçlendirmeye yönelik programlar tasarlanmıştır. İsviçre’de geliştirilen ve Positive Futures olarak adlandırılan bir program, gençlerin hayattaki olumlu şeyleri, deneyimleri ve duyguları tanımalarına ve kendi değerlerini oluşturmalarına yardımcı olmayı amaçlamaktadır. Ayrıca gönüllü ve kapsamlı projeler aracılığıyla arzu edilen uzun vadeli gelecek planlarının oluşturulmasını ve umudun güçlendirilmesini desteklemektedir.

Daha uygulamaya dönük olarak, zorlukları değerlendirme biçimimize dikkat ederek umudu beslemenin mümkün olduğuna inanıyoruz. Onları aşılmaz engeller olarak görmek yerine birer meydan okuma olarak görebilir miyiz? Ayrıca bireysel ve kolektif kaynaklarımızı bilinçli bir şekilde kullanabilir ve yaşadığımız karmaşa içinde etrafımızdaki iyi şeyleri görebiliriz.

Umutlarımızı bize yakın insanlarla paylaşmak ise geleceğe yönelik ortak hedef ve dileklerin altını çizerek umudu daha da güçlendirebilir.

Bu makale Sosyolog Ömer Yıldırım tarafından www.felsefe.gen.tr için, Tharina Guse’un “Hope brings happiness, builds grit and gives life meaning. Here’s how to cultivate it” isimli makalesinden Türkçeye çevrilip derlenerek hazırlanmıştır. Alıntılanması durumunda kaynak gösterilmesi, ahlaklıca olanıdır.

Çeviri ve Derleme: Sosyolog Ömer Yıldırım

1. Kraff, A.M., (2023). Trust, Social Support and Hope Resources. Hope across cultures, – (-), s. 203-257, https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-031-24412-4_6
2. Pleeging, E., von Exel, J. ve Burger, M. (2021). Characterizing Hope: An Interdisciplinary Overview of the Characteristics of Hope. Applied Research in Quality of Life, 17 (-), s. 1681-1723, https://link.springer.com/article/10.1007/s11482-021-09967-x
3. Ritschel, L.A., Cassiello-Robbins, C. (2023). Hope and depression and personality disorders. Current Opinion in Psychology, 49 (-), 101507, https://doi.org/10.1016/j.copsyc.2022.101507
4. Cheavens, J.S. ve Whitted, W.M. (2023). Hope therapy. Current Opinion in Psychology, 49 (-), 101509, https://doi.org/10.1016/j.copsyc.2022.101509