Jean le Rond d’Alembert’in Ansiklopedi Çalışmaları

1745’te bir kitapçının isteği üzerine, bilim, güzel sanatlar ve el sanatları alanındaki bütün gelişmeleri verecek geniş kapsamlı bir ansiklopedi hazırlamayı düşünen Diderot, d’Alembert’den yardım istedi. D’Alembert de Ansiklopedi’deki matematik maddelerinin büyük bir bölümüyle felsefe ve müzik maddelerinden kimilerinin yazımını ve redaksiyonunu üstlendi.

1 Temmuz 1751’de yayımlanan birinci ciltteki sunuş yazısı da d’Alembert’in kaleminden çıkmıştı. Discours Preliminaire başlıklı bu önsözde bilim dallarının değerlendirmesini ve sınıflandırmasını yapan d’Alembert, ayrıca Rönesans’tan başlayarak Avrupa’ da düşüncenin gelişmesini ve o çağdaki bilgilerin genel bir tablosunu çizdi. 1757’de, Cenevre yakınlarında yaşayan Voltaire’i görmeye gittiğinde, bu fırsatı değerlendirerek Cenevre hakkında bir yazı yazdı. Tiyatro konusundaki genel hoşgörüsüzlüğü eleştiren ve Cenevre’deki din adamlarının bir tiyatro kurma tasarısından övgüyle söz eden bu yazı Ansiklopedi’nin 7. cildinde yayımlanınca, tutucu çevrelerde görülmedik bir tepki yarattı. Bir yandan, Rousseau’nun da katılmasıyla büyüyen bu tartışma, öte yandan Ansiklopedi’r\va yayımında karşılaştıkları güçlükler d’Alembert’i yıldırmıştı; 1758’de kuruluştaki payını çekerek yayım kurulundan ayrıldı ve bütün zamanını bilimsel çalışmalarına verdi.

Hazırlayan: Sosyolog Ömer Yıldırım
Kaynak: Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Felsefeye Giriş” ve 2., 3., 4. Sınıf “Felsefe Tarihi” Dersi Ders Notları (Ömer YILDIRIM)