Toplumsal Sapma Nedir?
Günlük dilde sapma, kabul gören bir yoldan ayrılmak anlamına gelir ve belirli bir sosyal grubun beklentileri ve normlarına uygun olmayan eylemleri ifade eder. Bir toplumda veya toplumsal grupta hâkim olan değer ve normlara aykırı davranma hâline toplumsal sapma denir.
Sapma ödüllendirilebilir, cezalandırılabilir ya da ne ceza ne ödül olmaksızın öylece kabul edilebilir. Hiçbir toplumda bireyler normlardan sapma gösterenler ve onlara uyum gösterenler olarak sadece ikiye bölünemezler. Çoğu kişi zaman zaman genel kabul gören davranış kurallarını çiğneyebilir, hız sınırını aşabilir ya da telefon şakası yapabilir.
Toplumsal sapma kavramı, sadece bir yasayı çiğneyen uyumsuz davranışı anlatan suç kavramından çok daha geniştir. Bu nedenle sapma davranışı suç davranışlarını da kapsar (Haralamboss ve Holborn, 1995: 385; Giddens, 2005: 203;İçli, 2004:12).
TOPLUMSAL SAPMA NEDİR?
Bir toplumda veya toplumsal grupta hâkim olan değer ve normlara aykırı davranma hâline toplumsal sapma denir.
Toplumsal Sapma Türleri
Toplumsal sapma, niteliği ve sonuçları bakımından ikiye ayrılır:
- Olumlu sapma
- Olumsuz sapma
Toplumsal sapma, tanımı gereği ister olumlu ister olumsuz olsun toplum tarafından onaylanan bir durum değildir.
Olumlu sapma, zamanla toplum tarafından idealleştirilmiş olan köleliğin egemen olduğu bir toplumda köleliğe karşı çıkmak ya da adil bir bölüşümün olmadığı bir toplumda dengeli bir gelir dağılımını gerçekleştirmeye yönelik izinsiz gösteri yapmak gibi norm dışı davranışları ifade eder.
Buna karşılık olumsuz sapma toplum tarafından onaylanmayan rüşvet, hırsızlık, cinayet, cinsel istismar, kaba ve küfürlü konuşma gibi norm dışı davranışları içerir.
Toplumsal sapma toplumsal değişime de işaret eden bir kavramdır. Bu açıdan toplumsal sapmayı bütünüyle olumsuz yani suç ve sapkınlık olarak görmek bir hata olur.
İnsanların değişik değerleri ve ilgilerinin olduğunu kabul eden her toplum, etkinlikleri çoğunluğun izlediği normlara uymayan kişi ya da gruplar için bir hareket alanı sağlamak zorunda kalır. Ayrıca toplumun baskın normlarında sapma göstermek cesaretlilik ve kararlılık da ister. Bu tür tutumlar, daha sonra herkesin onaylayabileceği değişim süreçlerinin ortaya çıkması için esastır.
Siyaset, bilim, sanat ve öteki alanlarda yeni düşünceler geliştirenler, çoğunlukla geleneksel yolları izleyen insanlar tarafından kuşkuyla karşılanmışlardır. Örneğin ilk öne sürüldüklerinde pek çok kişinin bütün güçleriyle karşı çıktığı kişi özgürlüğü, fırsat eşitliği gibi politik alanda gelişen idealler, zaman içinde tüm direnişlere rağmen yine de toplumların büyük çoğunluğu tarafından kabul edilebilir duruma gelmiştir.
