Prabhat Ranjan Sarkar Kimdir?
Prabhat Ranjan Sarkar (21 Mayıs 1921 – 21 Ekim 1990), Hint Guru, ruhani öğretmen, Ananda Marga’nın kurucusu, Tantra felsefesine ve uygulamasına yeni bir yorum getirip yenileyen filozof, müzik kompozitörü ve dilbilimci. Ruhani ismiyle Shrii Shrii Anandamurti olarak da bilinir. Yirminci yüzyıldaki en önemli şahsiyetlerdendir.
Çok kapsamlı ve geleceğe yönelik etkileri olan düşünceler ve eserler bıraktı. Çok sayıda öğrenci yetiştirdi. Binlerce yıllık geçmişi olan Tantrik meditasyon ve felsefesini yeniledi, Yoga felsefesi ve uygulamasıyla bağlantılarını açıkladı. PROUT diye bilinen yeni bir sosyo-ekonomik teori, “Neo-Humanism” diye bilinen “Yeni Humanizma” felsefesini geliştirdi. Ölümünden önceki son yıllarında açıkladığı Mikrovita teorisi gelecekteki bilim ile ilgili ipuçları vermektedir.
Shrii Shrii Anandamurti
P.R. Sarkar’ın insanlığa en büyük katkısı şüphesiz ruhani şahsiyeti Shrii Shrii Anandamurti olarak Tantra ve Yoga felsefelerine ve uygulamalarına getirdiği yeniliklerdir. Birçok öğrencisine ileri seviye Tantra meditasyonu öğretmiştir. P.R. Sarkar’ın mistik ve ruhani şahsiyetinin tezahürlerini yakından yaşayanlar bu tecrübelerini kitaplarda ve sohbetlerde anlatırlar. Shrii Shrii Anandamurti’nin Tantra felsefesi Ananda Marga Tantra olarak bilinmektedir ve batı dünyasında işlenen Neotantra ile hiçbir ilgisi yoktur. Geleneksel Tantra’dan da oldukça farklıdır çünkü bazı yanlış uygulamalar temizlenmiştir. Ananda Marga Tantra felsefesinde ve uygulamasında cinsel ritueller yoktur.
Dünya Kültürüne Diğer Katkıları
Sarkar 1982 yılında Prabhat Samghiit adını verdiği ilahileri bestelemeye başladı. 1990’da ölümüne kadar 5018 ilahi besteledi ve bunun bir rekor olduğu söylenir.
Dilbilimi çalışmaları da çok önemlidir. Bengali dili üzerine 26 ciltten oluşan bir ansiklopedi hazırlamıştır. Shabda Cayanika ve Varna Vijinana adlı kitaplarında dillerdeki köklerden, diller arasındaki bağlantılardan, ve diğer dilbilimi konularından başlayıp çok ilginç tarihi bilgiler verir.
İlk Dönem
P. R. Sarkar 1921 de, dolunaya rastlayan 21 Mayıs gününde, Hindistan’ın Bihar eyaletindeki Jamalpur şehrinde doğdu. Çocukluk döneminde daha sonra tezahür edecek olan ruhani şahsiyet gözükmemişti fakat aile üyeleri onun çok erken bir yaştan itibaren geceleri saatlerce meditasyon yaptığını anlatırlar.
P.R. Sarkar 1939 yılında Jamalpur’dan ayrılıp Kalküta’da “Vidyasagar College” isimli üniversiteye devam etmeye başladı. Geceleri “ghat” denilen Ganj nehri kıyılarındaki merdivenlerde derin meditasyona dalardı, bu saatlerde çok sayıda hırsız ve diğer suçluların dolaştığını bildiği halde. Bir gece (büyük olasılıkla 1939 ya da 1940 yılında) genç Sarkar Kalicharan tarafından saldırıya uğradı. Kalicharan “ya paranı ya canını” diyerek saldırınca Sarkar’ ın şu sekilde cevap verdigi söylenir: “Kalicharan sana bütun paramı vereceğim ama önce söyle alışkanlıktanmı yoksa ihtiyacın olduğu icin mi hırsızlık yapıp adam öldüruyorsun?” Sarkar’ın duruşundan ve ruhani gücünden etkilenen Kalicharan yeni bir insan olmaya karar verir. Sarkar ona Ganj nehrinde yıkanmasını söyler ve daha sonra onu Tantrik Meditasyona inisiye eder. Kalicharan Sarkar’a “sana nasıl hitab edeyim” diye sorunca Sarkar “bana sadece Baba diye hitab et” der. O günden sonra Sarkar’ı sevenler ona Baba diye hitab etmişlerdir. Baba kelimesi Türkçe de ve Sanskritçe de aynı anlama gelir. Hindistan’da çok saygı ve sevgi duyulan bazı ruhani önder ve öğretmenlere sevgi yüklü bir hitab şekli olan Baba kelimesiyle hitab edilir. Kalicharan daha sonra hayatını tamamen değiştirip Kalikananda ismiyle anılmaya başlar.
P.R. Sarkar 1955’e kadar süren dönemde normal bir aile hayatı yaşadı. Jamalpur’da Hindistan Demiryolları işletmesinde memur olarak çalıştı ve aynı zamanda birkaç seçilmiş öğrencisine Tantra ve Yoga öğretmeye ve felsefesini geliştirmeye devam etti.
Ananda Marga
Öğrencilerinin ısrarı üzerine 1955 yılında Ananda Marga’yı kurdu. Sanskritçe’de “Ananda” sonsuz mutluluk, “Marga” ise yol demektir. ”Ananda Marga” yolunu benimsemiş olanlar meditasyon, yoga egzersizleri, ruhani toplantılar yaparak ve sosyal hizmetlerde bulunarak kendilerini ve toplumu geliştirmeye çalışırlar. Ananda Marga’nın temel felsefesine göre insan gelişimi bireysel gelişim çabalarıyla topluma hizmet çabalarının birleşmesiyle mümkündür. Topluma hizmet etmeden bireysel anlamda (maddi,zihinsel,ruhani) gelişim olamaz. Tersi de doğrudur, toplumu geliştirmek istiyenlerin önce kendilerini geliştirmeleri gerekir.
P.R.Sarkar 1962 yılında Ananda Marga içinde kendini toplum hizmetine ve meditasyon ögretmenliğine adamak isteyenler icin “wholetimer” kurumunu oluşturdu. Bu öğretmenler kurumu hiyararşik olup, ilk seviye “Brahmacarya” daha sonraki ise “Avadutha” seviyesidir. Kadın öğretmenlere Didi, erkek öğretmenlere Dada diye hitab edilir. Kadın ve Erkek öğretmenlerin kurumları ayrıdır. Dada ve Didi’ler bu görevlerini sürdürdükleri sürece evlenmezler. Dada ve Didi’ler insanlara hizmeti ve bencil arzulardan vazgeçişi temsil eden turuncu renkli üniforma giyerler. Dada ve Didi’ler Hintli olmak zorunda değildir ve birçok değişik ülkelerde doğmuşlardır. Ananda Marga Dada ve Didi’leri kendi doğdukları ülkeler dışında hizmet yapmaya teşvik eder. Dada ve Didi’ler 1971 yılından itibaren dünyaya dağıldılar ve P.R.Sarkar’ın öğretilerini yaymaya başladılar. Ananda Marga ile çok meşgul olmasına rağmen Sarkar çalıştığı şirketten 1966’da emekli olana kadar ayrılmadı.
Yaşamının 1966’dan sonraki döneminde Kalküta şehrinin Tiljala bölgesine yerleşti. Aynı zamanda Batı Bengal’in kırsal kesiminde Ananda Marga tarafından satın alınan büyük alanda “Ananda Nagar” ismiyle bilinen şehri geliştirmeye başladı. Ananda Nagar’da yıllar içinde bir üniversite, kendine yeten PROUT prensipleriyle işleyen bir ekonomi ve yerleşim birimleri oluştu.
PROUT Sosyo-Ekonomik Kuramı
PROUT İngilizce okunuşuyla “Progressive Utilization Theory” yeni bir sosyo-ekonomik kuramdır. P.R.Sarkar’ ın “Yeni Humanizma” felsefesine dayanır. Yeni Humanizma felsefesi insan merkezli Humanizma felsefesini hayvanları ve bitkileride de kapsayacak şekilde genişletir. PROUT teorisi bu kapsamlı Yeni Humanizma felsefesinin insan toplumlarına uygulanışına bir örnek olarak düşünüldü. PROUT yeryüzündeki fakir ve az gelişmis bölgelerin kendine yeterli olmasına yönelik çalışmaları içerir ve topluma liderliğe aday olanların çok yüksek ahlaki ve etik değerlerinin olması gerektiğini, kanun ve kuralların bu tür liderlerin yetişmesini teşvik edici olması gerektiğini söyler. PROUT aynı zamanda kişisel varlık ve zenginliğin toplum tarafından üzerinde anlaşılacak bir sınırı olması gerektiğini savunur. Bu sınır topluma ve zamana göre değişecektir. Bir başka şekilde söylemek gerekirse PROUT gelir dağılımındaki dengenin korunması gereğine inanır.
Eleştiri ve reaksiyon
P.R.Sarkar ve öğrencileri Ananda Marga’nın kuruluşunun ilk yıllarından itibaren özellikle köktenci Hindu’lar tarafından birçok eleştirinin hedefi oldu. Ananda Marga Hindistan’da binlerce yıldır devam eden ayrımcı Kast sistemine karşı geldi. Bu Hindu’lar arasında büyük bir reaksiyonun oluşmasına neden oldu. Bu sadece bir başlangıçtı. Çok daha büyük sorunlarla karşılaştı P.R.Sarkar ilerleyen yıllarda.
O dönemde Hindistan’ın Bengal eyaleti Hindistan Komunist Partisi tarafından yönetiliyordu ve PROUT teorisini bir rakip olarak gördüler. Ananda Marga ve PROUT Bengal eyaletinde fakir halk arasında popüler olmaya başlamıştı. 1971 yılında birçok Dada ve Didi komunist parti yanlılarının saldırısına uğradı ve öldürüldü. Bengal hükümeti P.R.Sarkar’ı bu ölümlerden sorumlu tuttu ve hapise attı. P.R. Sarkar çok kötü koşullarda hapis hayatı yaşadı 3 Agustos, 1978’de tamamen beraat ederek çıkana kadar. Hapisteyken 1973 yılında Bengal hükümetinin gönderdiği bir doktor tarafından zehirlendi fakat ölmedi. Sağlığı çok büyük bir darbe aldı. Zehirlenme olayından sonra 1978’e kadar 5 yıldan daha fazla bir süre sadece yoğurt yiyerek yaşadı. Bu uzun oruç sağlığının daha da bozulmasına neden oldu.
Indra Gandhi hükümeti 1975-1977 arasında Hindistan’da sıkıyönetim uyguladı ve Hindistan’daki diğer bütün dernek ve kuruluşlar gibi Ananda Marga’da dağıtıldı, birçok Dada ve Didi hapise atıldı, Ananda Marga’nın tüm okulları kapatıldı. Bu durum P.R.Sarkar ve onu sevenleri yıldırmadı. Indra Gandhi hükümeti Ananda Marga’yı kötü göstermek icin büyük bir kampanya başlattı. Bu dönemde birçok Dada faili meçhul cinayetlere kurban gitti.
P.R.Sarkar’ın hapiste tutulması dünya çapında protestolara neden oldu. Sarkar tarafından hiç tasvip edilmeyen fakat onu sevenlerin büyük heyecanlara kapılıp yaptıkları eylemler oldu. Bazıları protesto amacıyla kendilerini yakarak intihar ettiler. Bütün bu protestolar Ananda Marga’nın yeryüzündeki imajını olumsuz etkiledi. Baba’yı sevenler bu günleri hatırlatanlara tarihte Şiva, Krişna, İsa, Muhammed ve daha yüzlerce peygamber ve velinin de tartışmalı liderler olduğunu hatırlatırlar.
Beraatindan sonra P.R. Sarkar birçok ülkeyi ziyaret etti. İstanbul’u ziyareti 1979 yılında gerçekleşti.
P.R. Sarkar 21 Ekim 1990 tarihinde öğleden sonra 15:10 da Kalküta’da vefat etti.
Kaynak: Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Felsefeye Giriş” ve 3. Sınıf “Çağdaş Felsefe Tarihi” Dersi Ders Notları (Ömer YILDIRIM)