Mencius

Mencius, Mensiyüs ya da Mengzi olarak bilinen, Çin’de daha çok “Üstat Meng” olarak anılan Mencius, Konfüçyüs geleneğindeki önemi Konfüçyüs’ün kendisinden sonra ikinci sırada gelen, MÖ 4. yüzyılda yaşamış Çinli bir düşünürdür.

Konfüçyüs’ün düşüncelerini sonraki çağlar için yorumlarken aynı zamanda Konfüçyüs’ün fikirlerine kendi felsefi damgasını vuran Mencius en çok, tüm insanların eğitim ve öz disiplin yoluyla geliştirilebilecek ya da ihmal ve olumsuz etkilerle ziyan edilebilecek, ancak asla tamamen kaybedilmeyecek doğuştan gelen bir iyiliği paylaştığı insan doğası teorisiyle ünlüdür.

Mencius‘un görüşlerinin erken dönem Çin felsefe çevrelerinde hâkim olduğu belirgin olmasa da Zhu Xi (Chu Hsi, MS 1130-1200) ve Wang Yangming (MS 1472-1529) gibi etkili Orta Çağ yorumcuları ve düşünürleri üzerinde etkisi olduğu kesindir.

Günümüzde evrimsel psikoloji ve sosyobiyolojiye duyulan çağdaş felsefi ilgi, Mencius‘un yeniden değerlendirilmesine kaynak olurken, son zamanlarda yapılan filolojik çalışmalar onun adını taşıyan metnin tutarlılığını ve özgünlüğünü sorgulamaktadır.

Mencius, erken dönem Çin’de en önde gelen uygulayıcısı olduğu ahlaki psikolojiyle ilgilenenler için her zaman etkileyici bir şahsiyet olmaya devam etmektedir.

Mencius’un adı da tıpkı Konfüçyüs gibi, en azından tam haliyle kendi geleneksel yaşamından (M.Ö. 372-289) sonraya ait bir metinden gelir. Bununla birlikte, onun adını taşıyan metnin tarihi ve kompozisyonu hakkındaki filolojik tartışmalar Konfüçyüs İncelemeleri‘ni çevreleyen tartışmalardan çok daha az yoğundur. Çoğu akademisyen Mencius‘un tamamının Mencius’un kendisi ve yakın öğrencileri tarafından, belki de ölümünden kısa bir süre sonra bir araya getirildiği konusunda hemfikirdir. Metin, Mencius’un MÖ 323 ile 314 yılları arasına tarihlenebilecek yaşlılık döneminde çeşitli hükümdarlarla karşılaşmalarını kaydetmektedir ki bu da Mencius’u en geç MÖ dördüncü yüzyılın sonlarında etkin bir figür haline getirmektedir.

Yazan: Sosyolog Ömer Yıldırım