Felsefe ve Toplum İlişkisi

Karl Jaspers (Karl Cespırs) felsefenin doğuşunda şu üç etkeni görüyor: Hayret, şüphe ve insanın sarsılması. Hayret; Platon ve Aristoteles’i varlığın özünü aramaya sevk etti; Descartes (Dekart)’ı şüphe edilmez kesin bilgiye yöneltti; Stoacıları hayatın ıstırabından ruhun sükûnunu aramaya yöneltti.

Sözü edilen insan ruhunun üç hâli felsefenin doğmasına sebep olduğu gibi felsefe yapmanın devamının da önemli etkenidir. Felsefe, karşıt görüşlerin yer aldığı bir bilgi dalıdır. Felsefe tarihi birbirini reddeden bilgilerle doludur ve felsefe bu biçim üzere sürüp gider. Felsefi bilginin bu çoğulcu niteliği, insanın mutlak bilgiyi elde edemeyeceğinin bir delilidir. Bu da insanın dogmatik ve fanatik olmaması gerektiğini telkin eder. Böyle bir telkin insanda hoşgörü duygusunun doğmasının en önemli etkenidir. İşte böyle bir bilgi, olanın olduğu gibi bilinmesini, insanın var olanlar karşısında kendine uygun tavır almasını, bir konuya bütüncül bir görüşle yaklaşmasını, kendisini yanlışlara sürükleyecek dogmatizm ve fanatizmden kurtulmasını sağlayacak bir tutuma sokar ki bu tutum felsefi tutumdur.

Felsefi tutum felsefe yapanlar için olduğu gibi diğer bütün kültür alanlarında zihin faaliyetinde bulunanlar içinde gereklidir. Bu cümleden olarak filozof kadar bilim adamı, sanatkâr, din adamı, politikacı da mesleklerinde başarılı olabilmeleri için felsefi tutuma ihtiyaçları vardır. Önemini belirttiğim felsefi tutum ancak felsefe öğrenmekle kazanılır. Felsefe ya okulda ya okul dışında kitapla öğrenilir. Ciddi ve sağlam bir felsefe öğretimi bir toplum için kaçınılmazdır. Bu öğretim öğrenciye felsefi tutumu kazandırmayı hedef almalıdır. Kişiler bu hedefe felsefi bilgiler edinmekle ulaşır. Felsefe bilmeden ne felsefe yapılır ne de felsefi tutum kazanılır. Felsefi bilgiler de fikir tarihi boyunca filozofların ortaya koydukları fikirlerdir.

Kaynak: Necati Öner’in “Felsefe Yolunda Düşünceler” eserinden kısaltılarak alınmıştır.