Akademia Nedir? Academia
Akademia, Platon’un kurduğu felsefe okulunun adıdır. Platon’un kurduğu Akademi’nin ilk üniversite olduğunu söyleyebiliriz. Bu okul, adını Atina’nın kuzeydoğusunda bulunan bir korudan almıştır.
Akademia, ilk örgütlü öğretim kurumu olarak kabul edilir. Sofistler de Akademia’da yapıldığı gibi ders veriyordu; fakat onlar gezici hocalardı. Kent kent dolaşırlar ve karşılarına çıkanlara ders verirlerdi. Oysa Akademia ile örgütlü bir öğretim kurumu ortaya çıkmıştır.
İlk yüksek okul sayabileceğimiz Akademi’de çeşitli konularda belli bir plana göre dersler veriliyordu. Burada felsefe, diyalektik, müzik ve matematik öğretimi yapılıyordu.
Akademi’de ders veren filozof sadece Platon değildi. Onun görüşlerine az ya da çok uyan başka hocalar da öğretime katılıyorlardı.
Akademi Platon’un kendi serveti ile kurduğu bir vakıf idi. Ölümünden sonra, vasiyeti üzerine, yönetimi yeğeni Speusippos ele aldı. Bundan sonra çeşitli müdürlerin yönettiği Akademi yüzyıllarca varlığını sürdürdü. Platon seksen yaşına kadar Akademi’nin başında kalmıştır.
Böylece akademi ile birlikte ilk kez, kurucusunun ölümünden sonra da devam eden bir okul ile karşılaşıyoruz.
AKADEMİA’NIN TARİHSEL ÇERÇEVESİ
Atina’nın kuzeybatısında, bahçeler içinde bir beden eğitimi okulunu satın alan Platon burada Akademia ismini vereceği okulunu kurmuştur. Platon aynı zamanda kendi felsefe yaşantısının en önemli dönemlerini de bu okulda geçirmiştir.
Platon’un en önemli eserlerini hayata geçirdiği Akademia Okulu, daha sonraları Platon’un ardılları olan Arkesilaos, Karneades ve Larissalı Philton gibi filozoflar tarafından da yaşatılmış ve Platon felsefesini bütün düşünce dünyasına yaymıştır.
Akademia, yüksek düzeyli kapsayıcı etkisini batı felsefe dünyası üzerinde bugün bile bütün canlılığı ve güncelliğiyle hissettirmektedir.
Platon’a göre onun Akademia’da yetiştirdiği insanlar ileride Yunan şehirlerinde siyasi liderlik yapacak ve politika düzeleceklerdir.
Akademia Okulu düşünce dünyasında çok uzun bir sürece büyük bir önem arz etmiştir. Platon’un ölümünden sonra ise okul gerçek etkinliğini yitirmeye başlamıştır.
Platon’dan sonra okulun liderliğini yürüten Speussippos, Ksenokrates, Krates gibi isimler Platonun felsefesine ek bir şeyler katamamışlardır. Daha sonraları, Arkesilaos’la birlikte okulun Yeni Akademia diye bilinen ikinci dönemi başlamıştır.
Arkesilaos, doğruyu bilmenin olanaksız olduğunu söyleyerek Platon’un görüşleri ile taban tabana zıtlaşmış ve ona karşıt bir görüş ortaya çıkarmıştır.
Akademia, aynı zamanda Akademos olarak da bilinmektedir.
KAVRAMLAR ve TANIMLAR
Akademia, bir terim olarak milattan önce 387 yılında Platon tarafından bir felsefe okulunun ismi olarak kullanılmıştır. Bu terim, günümüzdeki “üniversite” kavramını oluşturan bileşenlerden birisi olan “akademi” terimine öncülük ve işaret etmektedir.
Akademia bir okul olarak ise Platon tarafından kurulan ve girişinde “Matematiksel olanı kavramamış olan, buraya girmesin! (Ageometretos medeis eisito!)” yazısı bulunan felsefe okuludur. Okulun girişinde bulunan bu metin, Akademia’nın matematiksel ve akılcı bir düşünceyle temellendirildiğine işaret etmektedir.
AKADEMİA FELSEFESİ
Platon, öğretmeni olan Sokrates’in izinden giderek batı felsefesini bugün bile şekillendirmekte olan önemli bir felsefe ekolünün kurucusu olmuştur. Bu ekol, aynı zamanda felsefe tarihinin en önde gelen okullarından birisi olan Akademia Okulu’nun ekolüdür.
Akademia ekolü, kuruluş döneminde materyalist düşünceye yönelmiştir. Daha sonraları, Arkesilaos ile birlikte okulun düşünsel yönü de kuşkuculuk anlayışına doğru kaymıştır. Bu dönemden sonra Kuşkucu Akademia’nın en önemli düşünürleri olarak Karneades ve Arkesilaos ön plana çıkmışlardır.
Hazırlayan: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Ömer YILDIRIM’ın Kişisel Ders Notları. Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Felsefeye Giriş” ve 2., 3., 4. Sınıf “Felsefe Tarihi” Dersleri Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Açık Öğretim Felsefe Ders Kitabı, Ernst von Aster’in Ders Notları
Bilgilendirici bir metin olmuş, teşekkür ederim çok yardımcı oldu.