Felsefe hakkında her şey…

Panaetius

10.11.2019
Panaetius

Panaetius Orta Stoa Okulu’nun MÖ 185-109 yılları arasında yaşamış etkili düşünürüdür.

Stoacılığın idealist özünden belli ölçüler içinde vazgeçen, ruhsal dinginlik ve aldırmazlık idealini reddederken gerçekten bilge olan insanların varoluşunu yadsıyan Panaetius, ahlak alanı içinde nihai ve en yüksek amacın bireyin özünün olabildiğince geliştirilip yetkinleştirilmesi olduğunu öne sürmüştür.

Atina’da Seleucialı Diogenes ve Tarsuslu Antipater’in öğrencisi olan Panaetius, Platon ve Aristoteles’in felsefelerini de öğrenmiştir. Uzun yıllar Roma’da ikamet eden Panaetius, Scipion çevresinin etkili bir üyesidir.

Panaetius, Antipater’in yerine okulun başına geçmiş ve hayatının son 20 yılını Atina’da geçirmiştir. Temel Stoacı öğretiye bağlı kalmakla birlikte, Panaetius antik Stoa’nın katı sadeliğini yumuşatmış ve yeni bir hümanist anlayış geliştirmiştir.

Diğer önde gelen Stoacılara kıyasla daha az sayıda eser kaleme almış gibi görünmektedir ve kendisine atfedilen beş eserden hiçbiri günümüze ulaşmamıştır. Cicero’nun De Officiis‘in ilk iki kitabı için örnek aldığı önemli etik incelemesi On the Appropriate‘dır. En önemli öğrencisi Apamealı Poseidonius’tur.

Panaetius ve Stoacılık

Mevcut politik durum karşısında ilkelerinden asla taviz vermeyen, doğadaki düzeni örnek alan kusursuz erdemli toplum arayışı Stoa felsefesinin başlangıç dönemi öğretisine damgasını vurmuştur. Ancak Stoa felsefesinin imkânsız bir hedef olan, bu kusursuz erdemli toplum arayışının, özellikle de MÖ 2 yüzyıldan itibaren Roma egemenliğinde yumuşadığı görülür. Bu dönemde Stoa Okulu’nun başında bulunan Panaetius öğretiyi Romalı devlet adamı Skipyo’nun kurduğu entelektüel çevrede, Romalı aristokratların ihtiyaçlarına ziyadesiyle uygun hale getirmiştir. Böylece geçmiş Yunan örneğinde yeri geldiğinde yerleşik düzenin yasaları ve kurumlarıyla çelişen katı Stoacı erdemler Roma’nın politik ikliminde geleneksel değerlerle uyumlu, bir o kadar da ulaşılabilir birer hedefe dönüşmüştür. Başka bir deyişle Stoa felsefesindeki eski ütopyacı toplum anlayışı silinmiş, erdeme ulaşmak için Romalı vatandaşların geleneksel değerleri koruyup politik yükümlülüklerini yerine getirmesi yeterli görülmüştür.

Yazan: Sosyolog Ömer Yıldırım

BİR YORUM YAZIN

ZİYARETÇİ YORUMLARI - 0 YORUM

Henüz yorum yapılmamış.

2005'ten beri çevrim içi felsefe yapıyoruz...