Kültür Şoku Nedir?

Kültür şoku, yabancı kültürle karşılaşan bireylerin, yeni kültüre uyum sağlamakta yaşadığı güçlükler, bunalımlar ve bunlara dönük gösterdikleri tepkilerdir. Kişi ya da grupların karşılaştıkları yeni bir kültür karşısında yaşadıkları ve kendini sıkıntı, bunalım vb. biçimlerde gösteren uyum güçlüklerine kültür şoku denir.

İnsanlar en basit yer değişiminde, hatta ev değiştirdiklerinde bile alışma döneminde zorluk çeker. Ülke değiştirdiğinizde, sosyal yaşamınız değiştiğinde ve kültürel boyutta farklılıklar yaşadığınızda sıkıntılar çekmeniz kaçınılmazdır. Kültürel farklılıklar aşırı derecede fazlaysa kültür şoku etkisi de aynı oranda artmaktadır.

Kültürel şokun yaşanmasındaki en büyük neden aslında insanların yeni bir ülkede yaşama isteğine rağmen içten içe kendi kültürlerini terk etmek istememesidir. Kişinin geçmiş deneyimleri, duygusal durumu ve kişisel özellikleri kültür şokunda belirleyici etkenlerdir.

KÜLTÜR ŞOKU NEDİR?

Yeni bir ülkede hemen her şey farklı olacaktır. Kullanılan dil başta olmak üzere, eğitim sistemi, değer yargıları, yaşam şartları, iklim, sosyal düzen, ulaşım sistemi, yemek alışkanlıkları, arkadaşlık, komşuluk ya da kültürel özellikler gibi toplumsal davranış biçimleri ilk etapta hissedebileceğiniz farklılıklar olacaktır.

Yeni bir ülkeye gittiğinizde ilk günlerde huzursuz, endişeli ve karamsar olmanız normal kabul edebilir. Ancak bu olumsuz durumun sürekli hale gelmesi veya gün geçtikçe artması sorunları kronik hale getirerek yaşamınızı zorlaştırabilir. İşte bu zorlaşma durumuna, kültür şoku denir.

Kültür Şoku, yaşam yeri değişiminde sıkça görülmektedir.

Kültür Şokunun Nedenleri Nelerdir?

1. Dil Farklılıkları

Gittiğiniz ülkenin ana dili veya yaygın olarak kullanılan dili ile ilgili yeterli bilgiye sahip değilseniz alışma sürecinizde ciddi zorluk çekebilirsiniz. Aynı dili konuşmamaktan kaynaklanan iletişim sorunları kültür şokunun en önemli nedenlerinden biridir.

2. Sosyal Yaşam

Her ülkenin kültürüne ait olan sosyal yaşamı, adetleri ve gelenekleri bulunmaktadır. Ülke değiştirdiğiniz zaman çok farklı bir sosyal yaşam ve buna bağlı yaşam tarzları ile karşılaşmanız mümkün. Sosyal yaşamda karşılaşacağınız engeller ve zorluklar kültür şokuna neden olabilmektedir.

3. Yeme-İçme Alışkanlıkları

En temel ihtiyacımız olan yemek ve gıda alımı başka bir ülkeye gittiğinizde en çok zorlanabileceğiniz konulardan biri.

Türkiye’de sulu yemek, zeytinyağlı yemekler ve veya et ağırlıklı besleniyor olabilirsiniz ancak gittiğiniz ülkenin yemek alışkanlıkları buna uymayabilir. Yemek konusunda yaşayacağınız zorluklar kültür şokunun en öncelikli nedenlerinden biridir.

4. Dinsel Farklılıklar

Dinsel inançlar ülkeden ülkeye hatta aynı ülkenin içinde bölgesel olarak bile farklılıklar göstermektedir. Dinsel inancınızdan farklı bir ülkeye gitmek ve dünya görüşü farklı insanlarla yaşamak sizi en başta biraz zorlayabilir.

5. Temel Kültürel Farklılıklar

Sanat, müzik, sahne sanatları ve görsel sanatlarda anlayış farklılıkları size kısa süreli de olsa kültür şoku yaşatabilir. Ancak mobil teknoloji ve internetin yaygınlaşması kültürel farklılıkları minimize ettiğinden dolayı kültürler arası iletişim de kolaylaşmıştır.

Kültür Şoku

Kültür Şokunu Atlatmanın Yolları Nelerdir?

Kültür şokunu atlatmak için yapılması gerekenler, şöyle sıralanabilir:

Öncelikle yeni bir ülkede ve yeni bir kültürün içinde yaşamaya başladığınızda bir süre sıkıntı yaşayabileceğinizi kabullenmelisinizdir. Sıkıntı yaşayabileceğinizi kabullenmenin yanında, bu durumun geçici olduğunu da asla unutmamalısınızdır.

Yeni bir ülkeye gitmeden ve yeni bir kültürel ortama girmeden önce o ülkenin ve kültürel yapının örf, adet ve geleneklerini araştırmalısınızdır. Zira size kendi kültürel çevreniz içinde son derece normal görünecek olan bir hareket veya söylem, gittiğiniz ülkede ve içine girdiğiniz yeni kültürde hoş karşılanmayabilir.

Gittiğiniz ülkede veya içine girdiğiniz yeni kültürel ortamda, insanlarla iletişim kurmaktan çekinmemeli, topluma ve yeni kültüre dair anlamadığınız şeyleri mutlaka o kültürün içinde yaşayan bireylere sormalısınızdır.

Unutmamalısınız ki yeni bir kültüre uyum sürecinizde en büyük düşmanınız ön yargılarınız olacaktır. Ön yargılarınızı bir kenara bırakmalı ve olaylara objektif olarak bakmaya çalışmalısınızdır.

Sorun yaşadığınızda, sıkıntınızı çözebilecek ya da en azından size yol gösterebilecek yerlere başvurmaktan çekinmemelisinizdir. Örneğin gittiğiniz okulda öğrenci işleri servisi ve öğrenci danışmanlığı servisi ile yaşadığınız sıkıntıları paylaşmaktan geri durmamalısınızdır.

Kültür şoku yaşamanız halinde duygularınızda “Bu durumu tek ben yaşıyorum” hissi sizde uyanabilecektir; fakat emin olunuz ki birçok kişi de sizinle aynı kaygıları paylaşmaktadır. Dolayısıyla, yalnız olmadığınızı bilmelisinizdir.

Hazırlayan: Sosyolog Ömer Yıldırım