İnsanoğlu bir yalnızlık krizinin tam ortasında yer alıyor ve arkadaşlara sahip olmanın önemi bu günlerde daha iyi anlaşılıyor. Ancak çoğumuz, arkadaşlıklarımızın hayatımız üzerindeki gerçek etkisini hafife alıyoruz. Oysaki diğer insanlara yakınlık, hem fiziksel hem de zihinsel sağlığımızı korumaktaki en önemli faktördür.

Yalnızlık konusunda yapılan araştırmaların sayısı son dönemde oldukça arttı ve bu çalışmalar da gösteriyor ki sağlıklı ve istikrarlı arkadaşlıklar depresyona ve kaygıya karşı koruma sağlıyor, yaşam memnuniyetini artırıyor, yaşam süresini uzatıyor, kan basıncını düzenleyebiliyor ve vücut kitle indeksi gibi sağlık ölçütlerini iyileştirebiliyor.

Erkekler arasındaki arkadaşlıklar, ya da diğer bir tabirle kanka ilişkileri, strese karşı etkili bir tampon görevi görüyor ve hatta duygusal olarak bağ kurulan romantik ilişkilerden daha tatmin edici olabiliyor.

İlgi çekici oranda, güçlü sosyal bağlantıları bulunmayan bireylerin kalp hastalığı, felç, Tip 2 diyabet, depresyon, kaygı, bağımlılık ve bunama riskinin daha yüksek olduğu gözlemleniyor. Bazı araştırmalar, yalnızlığın fiziksel ve zihinsel sağlığa obeziteden iki kat daha fazla zararlı olduğunu öne sürüyor.

Son dönemde yetişkinler arası arkadaşlıklarda en çok erkeklerin yalnızlaştığı belirtiliyor. Yapılan bir çalışmada, erkeklerin %15’inin hiç yakın arkadaşının bulunmadığı ve bu oranın 1990’dan bu yana beş kat arttığı da ortaya konuluyor.

İlgili konu: Erkeklerin sosyal çevresi günden güne daha çok daralıyor…

Pek çok kişi önemli olanın arkadaş sayısı olduğunu düşünse de araştırmalar arkadaşlıklarda niteliğin daha önemli olduğunu gösteriyor. Az sayıda yakın arkadaşa sahip olan insanların pek çok sıradan ilişkiye sahip olanlardan daha mutlu oldukları belirtiliyor.

İlişkilerinin zayıfladığını ve aralarındaki bağın koptuğunu hisseden insanlar, mevcut ilişkilerini korumak ve iyileştirmek yerine yeni arkadaşlar edinmeye odaklanıyor. Arkadaşlık olgusu üzerine çalışan Klinik Psikolog Miriam Kirmayer bu konu hakkında şöyle konuşuyor:

“Kişide ‘başka bir yerlere bakmam, yepyeni bir arkadaş çevresi edinmem gerekiyor’ hissi oluşabilir. Bunu yapmak bazı durumlarda doğrudur; ancak birçok insan için zaten hayatımızda var olan arkadaşlıkları yeniden ele almak daha faydalı olacaktır. Bu ilişkiler biraz yıpranmış, bozulmuş, bayağılaşmış olsa da onları canlandırmanın birçok yolu mevcut.”

1. Onlara Zaman Ayırın

Önem verdiğimiz insanlara zaman ayırmak ve onlarla deneyimlerinizi paylaşmak, dostlukların derinleşmesinde önemli bir rol oynar. Araştırmalar ilk görüşmeden sonraki toplam görüşme süresi 50 saati geçtiğinde o ilişkinin normal bir arkadaşlığa dönüştüğünü, iyi birer arkadaş olabilmek için birlikte geçirilen sürenin 90 saati aşması gerektiğini ve çok iyi dostluklar ile sağlam arkadaşlıkların kurulmasının da birlikte geçirilen 200 saatten sonra mümkün olduğunu gösteriyor. ¹

“The Life Council: 10 Friends Every Woman Needs” adlı kitabıyla tanınan yazar Laura Tremaine, arkadaşlarıyla geçirdiği zamanın ve onlara harcadığı çabanın sonunda düştüğü hatalardan kurtulabilmek için kendine kişisel bir çözüm aracı yarattı. Örneğin arkadaşlarının doğum gününü kutlamayı ya da gelen bir aramayı yanıtlamayı uzun sürelerce unutabiliyordu. Laura bunun üzerine iş ve aile odaklı planlamalarının hemen altına sosyal ilişkileri için yeni bir bölüm eklemeye başladı.  Örneğin notlarının arasına şunu yazıyordu: “Tuba’nın daha iyi hissedip hissetmediğini kontrol et”. Ve Laura bunu yapmaya başladıktan sonra tavırlarının daha istikrarlı olmaya başladığını ve arkadaşlarının da bunu fark ederek ifade ettiklerini belirtiyor.

2. Daha Olumlu Yaklaşın

Yazar Shasta Nelson, herhangi bir ilişkiyi ileriye taşımanın bir yolunun da ilişkiyi pozitive etmek olduğunu söylüyor. Bunun her zaman olumlu şeyler söylemek veya yaşamakla ilgili olmadığını belirten Nelson, diğer kişiye sevildiğini, desteklendiğini ve onaylandığını hissettirmenin pozitive etmenin başka yolları olduğunu ifade ediyor.

Bir ilişkiyi pozitive etmek, genellikle karşımızdakine karşı onaylayıcı sözler kullanmak, arkadaşlarımıza iltifat etmek ve onları güldürebilmek anlamına gelir. Yorgun veya depresif hissediyorsanız veya kötü bir ruh hâlindeyseniz, arkadaşlarınızı eğlendirmek veya şakalar yapmak için kendinizi zorlamayın. Öncelikle kendinizin nasıl hissettiğiniz konusunda kendinize karşı dürüst olun ve ilgilerini dışavurmalarına izin verin. Örneğin, son zamanlarda asık suratlı olduğunuzu fark etmişsinizdir ve canınız sıkkınken, arkadaşlarınız birlikte biz gezintiye çıktığını gösteren Instagram fotoğraflarını görmüşsünüzdür. Bu durumda onlardan gezilerinin nasıl geçtiğini anlatmalarını isteyin. Onların yaptıklarına ilgi göstermeniz ve yaptıkları hakkında soru sormanız, ruh hâlinize aykırı olsa bile olumluluk yaratmanıza yardımcı olacaktır.

3. Eleştiriye Açık Olun

Daha nitelikli arkadaşlıklar geliştirmenin bir başka anahtarı da eleştiriye açık olmaktır. Onların pek hoşuna gitmeyeceğinden endişe duysanız bile arkadaşlarınıza kendinizi açın ve gerçek benliğinizi sunun.

Araştırmalara göre erkekler, toplumsal dışlanmadan korktukları için saklı duygularını ifade etmekten kaçınıyorlar. ² Tremaine bu konuda şöyle konuşuyor:

“Bunun başka bir yolu yok. Başka seçenek yok. Diğer insanlarla ilişki kurmak için en azından eleştiriye açık olmanız ve kim olduğunuz hakkında diğerleriyle doğru bilgiler paylaşmanız gerekir. Tabii bu en mahrem travmalarınızı ve sırlarınızı hemen herkese açıklamanız gerektiği anlamına gelmez.”

Önce mütevazı olarak başlayın: Kitap kulübünüzün yaptığı en son kitap seçimi hakkındaki görüşlerinizi paylaşın. Eti nasıl kızartmayı tercih ettiğini anlatın. Konu ne olursa olsun, parmağınızı kaldırmayı ve diyaloğa dâhil olmayı unutmayın. Çünkü ne kadar kendiniz olursanız, arkadaş olarak başkaları için o kadar çekici olursunuz.

Arkadaşlarınıza şu anda neyle mücadele ettiğinizi ve sizi neyin korkuttuğunu anlatarak kendiniz hakkında onlara daha derin bilgiler verin. Eğer rahatsız hissediyorsanız bu duruma sessiz kalmaktansa bunu açıklamanın hem sizin için hem de karşınızdaki kişi için daha iyi olacağını unutmayın.

Eleştiriye açıkken insanlara mesuliyet yüklediğinizi hissedebilirsiniz. Ancak eleştiriye açık olmak, onlarla olmaktan keyif aldığınızı ve onlara güvendiğinizi gösterir. Ve temelde bu da insanları birbirine yaklaştırır.

4. Yeniliğe Kucak Açın

En samimi arkadaşlıklarınıza bir miktar canlılık katmanın zamanı gelmiş olabilir. Bu hem sohbetler hem de etkinlikler için geçerlidir.

Aynı konuları tekrar tekrar konuşmak ve aynı zamanlarda aynı yerlerde buluşmak, samimi arkadaşların sıkça yaptığı şeylerdendir. Bunda tabii ki yanlış bir şey yoktur; ancak yeniliğin daha derin bağlara kapı açabileceğini unutmamalısınız. Bazen pusulanın aksine yönelerek yeni ve farklı buluşmalar düzenleyin. Birlikte atılabilecek yeni maceralar için beyin fırtınası yapın. İster daha önceden planladığınız bir yere seyahat edin, ister birlikte bir tüytop takımına katılmak için karar alın. Ama muhakkak yenilik yapın.

5. Minnettar Olur

Arkadaşlarınıza minnet duyduğunuzu onlara en son ne zaman söylediniz? Bir sonraki konuşmanızda arkadaşlarınıza bunu söylemeniz için iyi bir nedeniniz var: Araştırmalar, minnettarlığın arkadaşlıkların gelişmesinde önemli bir rol oynadığını gösteriyor. ³

Minnettarlığınızı herhangi bir konuyu kullanarak gösterebilirsiniz. Nasıl bir insan olduklarını, kişisel özellikleri, yapıp etmelerini ve bunlardan daha önemli veya daha önemsiz konuları minnet göstergenize araç edebilirsiniz.

Arkadaşlarınızın size sizi onaylayan bir şey söylediğinde ya da birlikte yapmanız için herhangi bir plan hazırladıysa “Bu planı yaptığın için çok teşekkür ederim. Gerçekten benim için çok şey ifade ediyor.” diyerek ona destek olabilirsiniz.

6. Önemli Zamanlarda Orada Bulunun

Her arkadaşlık kaçınılmaz olarak tanılayıcı anlara şahit olacaktır.

Hayattaki bütün inişler ve çıkışlar, ilişkilerimizi orantısız olarak etkiler. Terfi aldığınızda, ağır bir hastalığa yakalandığınızda, boşandığınızda veya yeni biriyle tanıştığınızda arkadaşlarınız orada mıydı? Bu sorunun cevabı, bu arkadaşlığa ne kadar değer vereceğinizi belirlemede büyük rol oynar.

7. Birlikte Hareket Edin

Bir arkadaşınızla bağlantınızın koptuğunu hissediyorsanız bunu onunla konuşarak dile getirin. Arkadaşınıza onu ne kadar önemsediğinizi söyleyin ve bağlantıda kalmanın veya ilişkinizi derinleştirmenin yollarını bulmak istediğinizi iletin. Bunları gerçekleştirmeye yardımcı olabilecek herhangi bir fikri olup olmadığını sorun. Böylece arkadaşlığa ne kadar değer verdiğinizi açıkça ortaya koyarken aynı zamanda iş birlikçi, olumlu bir konuşma yapmış olacaksınız.

Eğer sizi üzen bir şey varsa geriye çekilip öylece durmak yerine konuyu doğrudan ele alın ve sizi yaralayan şeyi konuşmak istediğinizi belli edin. Hatta gerekirse romantik partnerler gibi terapiye birlikte gidin. Bu, özellikle çözülemeyen küçük sorunların birikmesine izin vermemek için faydalı olacaktır.

Arkadaşlık çok önemlidir ve samimiyet, samimiyettir. Herhangi bir ilişki türü için bu samimiyeti dengelemeye ihtiyacımız varsa buna bir başkası için de ihtiyacımız olacaktır.

Yazan: Sosyolog Ömer Yıldırım

1. Hall, J. A. (Nisan, 2019). How many hours does it take to make a friend?. Journal of Social and Personal Relationships, 36/4; s. 1278–1296.
2. A. Celeste Gaia. (Aralık, 2013). The role of gender stereotypes in the social acceptability of the expression of intimacy. The Social Science Journal, 50/4; s. 591-602.
3. Forster, M. E., Pedersen, E. J., Smith, A., Lieberman, D., McCullough, D. E. (Kasım, 2017). Cooperation: The roles of interpersonal value and gratitude. Evolution and Human Behavior, 38/6; s. 695-703.