Felsefe hakkında her şey…

Bilginin Örgütlenmesi, Bilgi Nasıl Örgütlenir?

23.11.2019

Aslında Aristoteles‘ten beri bilginin zihinde nasıl örgütlendiği konusu merak edilegelmiştir. Günümüzde bilişsel psikologlar uzun süreli bellekte, kavramların, birbirlerine çağrışımlarla bağlanan bir ağ oluşturduğunu düşünmektedirler. Bir ağdan bir kavramı düşünmeniz, o kavramla güçlü çağrışım bağı olan başka bir kavramı da harekete geçirecek, yani o kavramın hatırlanmasına yol açacaktır (Gray, 1999).

Uzun süreli bellekte örgütleme ilkesi olarak kategorilere dayanmaktayız. İlk önce geri getirmek istediğimiz bilginin ait olduğu kategoriye ulaşmak ve sonra o bilgiyi geri getirmek çok daha kolaydır. Kirazı hatırlamamız gerektiğinde meyve kategorisine, kanaryayı hatırlamak istediğimiz zaman kuş kategorisine ulaşmamız gerekir. Bunlar da “yiyecekler” ve “hayvanlar” olarak daha üst kategorilere bağlandıklarından, ilk önce en üst kategorilere ulaşarak, oradan kuş ve meyve kategorilerine geçmemiz gerekir.

Fark edileceği üzere bilgi, zihnimizde bir piramit gibi hiyerarşik biçimde örgütlenir. Hiyerarşik örgütleme ile ilgili bir deneyde, deneklere bir listedeki sözcükler ağaç gibi hiyerarşik bir düzen içinde verilmiş, diğer bir grup denge ise aynı sözcük listesi rast gele bir biçimde sunulmuştur. Hiyerarşik olarak örgütlenen sözcüklerin %65’i hatırlanırken, rast gele verilen sözcüklerin sadece %19’u hatırlanmıştır. Büyük olasılıkla uzun süreli bellekten geri getirme bir arama sürecini gerekli kılmakta ve ve hiyerarşik örgütlenme de bu arama sürecini kolaylaştırmaktadır (Atkinson, Atkinson ve Hilgard, 1995).

Siz de örneğin bu web sayfası gibi uzun metinler içeren veri depolarını hiyerarşik biçimde örgütleyerek, geri getirmeyi kolaylaştırabilirsiniz. Aslında bu tür metinlerin zaten kendi içinde örgütlenmiş materyaller olduğu öne sürülüp ayrıca bir örgütleme yapmanın gerekli olup olmadığı tartışılabilir. Ancak gene de böyle uzun bir metinde geri getirme zorluğu yaşamak, özellikle de hatırlama testinde çok mümkündür. Örneğin görsel imge yaratmanın belleğe yardımcı olduğunu hatırlayabilirsiniz ama bunu hatırlamanız size kısa süreli bellekte işitsel kodlama hakkında bir fikir vermeyecektir. Oysa her ikisi de kodlama başlığı altında ele alman olgulardır. Böyle bir metinde tek tek bilgiler arasında bağ kurmanın iyi bir yolu, başlık ve alt başlıkları hiyerarşik bir biçimde örgütlemek olabilir (Adeinson, Atkinson ve Hilgard, 1995).

Derleyen: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Psikolojiye Giriş” ve 2. Sınıf “Deneysel Psikoloji”, 4. Sınıf “Sosyal Psikoloji” Dersi Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Açık Öğretim Psikoloji Ders Kitapları ve MEB Liseler İçin Psikoloji Dersi Ders Kitapları

BİR YORUM YAZIN

ZİYARETÇİ YORUMLARI - 0 YORUM

Henüz yorum yapılmamış.

2005'ten beri çevrim içi felsefe yapıyoruz...