Tümeller, Genel Kavramlar Nedir?
Genel kavramlar. Bu deyim, tümeller ve evrenseller deyimleriyle anlamdaş olarak mantık dilinde beş geneller’i dilegetirmek için kullanılır. Metafizik ve idealist felsefedeyse genel kavramları dile getirir.
Tarihsel süreçte düşüncecilik (idealizm), bu genel kavramlar üstüne kurulmuştur. Antikçağ Yunan Eleacilarından başlayıp Platon, Aristoteles felsefelerinde biçimlenen ve Hegel felsefesinde doruğuna ulaşan düşünceciliğin temel önermesi geneler (tümeller ve evrenseller)’in gerçek varlıklar olduklarıdır. İzledikleri mantık şudur: Gerçek, varolan değil, tam tersine, varolmayan’dır. Geneller varolmaz, sadece bireyseller varolur. Örneğin ak bir genel kavramdır, bütün ak bireyselliklerden soyutlanarak elde edilmiştir ve bunun için de yoktur, buna karşı ak çiçek vardır, çünkü bireysel bir nesnedir. Varolmak, belli bir uzay ve zamanda varolmak demektir. Ama bütün uzay ve zaman aransa ak’a rastlanmaz.
Demek ki geneller, ne uzay ne ne de zamandadır, hiçbir yerde ve hiçbir zamanda olmayan da yok demektir. varolan her şey bireyseldir, genelse bireysel olmayandır. Ne var ki nesnel gerçeklik üstündeki tüm bilgimiz kavramlardan, eşdeyişle genellerden oluşmuştur. Demek ki gerçek, bireysel değil, geneldir. Genel varolmadığına ve sadece bireysel varolduğuna göre bundan çıkan zorunlu sonuç, gerçeğin, varolan değil, varolmayan olduğudur. Demek ki asıl gerçek varlık, varolan değil, varolmayan bir varlıktır. Metafiziğin ve düşünceci felsefenin bu sözcük oyunları bir yanıyla Berkeleycilikte, öteki yanıyla Hegelcilikte uçlaşmıştır.
Genel kavramlar… Bu deyim, tümeller ve evrenseller deyimleriyle anlamdaş olarak, mantık dilinde beş genelleri dile getirmek için kullanılır. Metafizikte ve idealist felsefedeyse tüm genel kavramları dile getirir. Tarihsel süreçte idealizm, bu genel kavramlar üstüne kurulmuştur. Antik çağ Yunan Eleacılarından başlayıp Platon ve Aristoteles felsefelerinde biçimlenen ve Hegel felsefesinde doruğa ulaşan idealizmin temel önermesi geneller’in (tümeller ya da evrensellerin) gerçek varlıklar olduklarıdır. İzledikleri mantık şudur: Gerçek var olan değil tam tersine var olmayandır. Geneller var olmaz, sadece bireyseller var olur.
Örneğin ak bir genel kavramdır, bütün ak bireysellerden soyutlanarak elde edilmiştir ve bunun için de yoktur, buna karşı ak çiçek vardır, çünkü bireysel bir nesnedir. var olmak belli bir uzayda ve mekanda var olmaktır. Ama bütün uzay ve mekan aransa ak’a rastlanamaz. Demek ki geneller, ne uzay ne de zamandadır, hiçbir yerde ve hiçbir zamana olmayan da yok demektir. var olan her şey bireyseldir, genelse bireysel olmayandır. Ne var ki nesnel gerçeklik üstündeki tüm bilgimiz kavramlardan, eş deyişle genellerden oluşmuştur. Demek ki gerçek, bireysel değil, geneldir. Genel var olmadığına ve sadece bireysel var olduğuna göre bundan çıkan zorunlu sonuç, geçeğin, var olan değil, var olmayan olduğudur. Demek ki asıl gerçek varlık, var olan değil, var olmayan bir varlıktır. Metafiziğin ve idealist felsefenin bu sözcük oyunları bir yanıyla Berkeleycilikte, öteki yanıyla Hegelcilikte uçlaşmıştır.
Genel Kavram Nedir?
Kapsamlarına aldıkları bireylerin tümünü dile getiren kavramlar. Tek nesnenin özelliklerini belirten bireysel kavramlar deyimi karşılığında bir nesneler sınıfının ortak özelliklerini belirten kavramları dile getirmek için kullanılır. Skolastik dilde ve Port-Royal mantığında genel ve tümel deyimleri aynı anlamda kullanılır. Bundan ötürü skolastikler genel kavramlara ya da geneller’e tümeller de derler, bu anlamda evrenseller deyimi de kullanılır. Örneğin bir kentimizin adı olan Eskişehir bireysel bir kavram, genel olarak bütün eskimiş kentleri dile getiren eski şehir genel bir kavramdır. Genel kavramlar, tür kavramları ve cins kavramları olmak üzere çeşitlenir. Örneğin erik ağacı bütün erik ağaçlarını kapsayan bir tür kavramı, buna karşı ağaç kavramı erik ağaçlarını da kapsamak üzere tüm ağaçları dile getiren bir cins kavramıdır. Buna karşı bitki kavramı, yosun ve ot gibi başka türlerle birlikte ağaç türünü de kapsayan daha geniş kapsamlı bir cins kavramıdır ve erik ağacı tür kavramına göre bir cins kavramı olan ağaç kavramı, bitki kavramına göre bir tür kavramıdır.
Genel kavramlar, ya da tümeller ve evrenseller metafiziğin ve idealist felsefenin temelidir. Aslında insan zihninin soyutlamaları olan ve doğada karşıtlıkları bulunmayan ve bundan ötürü de gerçeklikleri olmayan genel kavramlar (tümeller ya da evrenseller), metafizikte ve idealist felsefede gerçek varlıklar sayılırlar. Antikçağ Eleacılarından başlayarak Platon ve Aristoteles felsefelerinde biçimlenen ve Hegel felsefesinde doruğuna ulaşan bu düşünce, idealizmin temel düşüncesidir.
Skolastik felsefede varlıkların özleri sayılan genel idealar. Geneller, evrenseller ve genel kavramlar deyimleriyle anlamdaştır. Tümeller terimi, Orta Çağ’ın en büyük felsefesel kavgasına (gerçekçilerle adcılar arasındaki kavga) ve skolastiğin temellerini sarsmaya neden olmuş bir terimdir. Platon, idea’ların, nesnelerin özleri olduğunu, nesnelerden önce ve nesnelerin dışında var bulunduğunu, nesnelerden ayrı ve nesnel bir varlık taşıdıklarını ileri sürmüştü. Orta Çağ’ın skolastik Hıristiyan felsefesinde Platon’un bu görüşünü sürdürenlere gerçekçiler (çünkü idea’ların gerçek varlıklar olduklarını söylüyorlardı), Platon’un bu görüşüne karşı çıkanlara adcılar (çünkü idea’ların gerçek olmayıp birer addan ibaret bulunduğunu söylüyorlardı) denir.
Bunların arasındaki kavga skolastiğin temellerini sarsmış ve çöküşünün ön koşullarını hazırlamıştır, çünkü tümeller gerçek sayılmazsa başta tanrı kavramı olmak üzere dinsel dogmaların hiçbir gerçeklikleri kalmaz. Gerçek teriminin bu Platoncu ters anlamının kaynağı, Elea öğretisidir. Varlık ve varoluş kavramları arasındaki ünlü idealist ayrım da aynı kaynaktan türemiştir.