Felsefe hakkında her şey…

Thomas Hobbes İçin Felsefenin Yöntemi

12.11.2019

Hobbes, Descartes’tan etkilenerek yöntemsel bakımdan ussalcılığı, yani başlangıç ilkelerinden hareketle çıkarımlarda bulunma anlayışını benimsedi. Ona göre tümdengelimsel hipotetik yöntem felsefedeki uslamlamaların ana eksenini oluşturur. Hobbes, “uslamlamayı hesaplama olarak anlıyorum” demiş, hesaplamanın ise toplama ve çıkarma olduğunu belirtmiştir.

Bu terimleri birleştirme ve çözümleme anlamında kullandığı anlaşılmaktadır. Çözümleyici yöntem analitik, birleştirici yöntemse sentetiktir. Felsefi yöntem işte bu çözümleme ve birleştirmeyi içerir. Çözümlemede zihin tikelden tümele, yani ilk ilkelere ilerler. Birleştirmedeyse zihin ilke ya da genel nedenlerden yola çıkarak bunların etkilerini kurmaya geçer. Nedensel ilişkileri belirlemenin bütün bir süreci, Hobbes’un terimiyle buluş yöntemi, bir ölçüde çözümsel, bir ölçüde birleşimseldir; yani bir ölçüde tümevarımlı bir ölçüde tümdengelimlidir. Bu yöntem Galileocu yönteme benzer. Hobbes buluş yöntemi ile tanıtlama yöntemi arasında da ayrım yapar. Tanıtlamada ya da öğretici yöntemde daha fazla tanıtlanamayan ilk ilkelerle başlanır ve sonra çıkarsama yoluyla sonuçlara gidilir. Bu yapısıyla tanıtlama yöntemi birleşimlidir.

Hobbes’a göre felsefi yöntem bir ölçüde tümevarımlı, bir ölçüde tümdengelimlidir.

Hobbes yöntem bahsinde matematiğin önemini vurgular. Ona göre tüm uygulamalı bilimler, gelişmelerini matematiğe borçludur. Özellikle fizik ile matematik arasında sıkı bir bağ vardır. Doğal felsefeyi incelemek için geometri bilgisiyle başlamak gerekir. Birleşimci yöntem gereği ahlak ve politikanın bir bilgisini elde etmek için, ilkin matematik ve fiziği incelemenin zorunlu olduğunu dile getirir, çünkü birleşimci yöntem, tüm etkileri ilk ilkelerden yakın ya da uzak sonuçlar olarak görmeyi içermektedir. Ama ahlak ve politika alanlarının göreli bağımsızlığını öne sürmüş bir kişi olarak, insan psikolojisini ve insanın toplumsal ve politik yaşamını ele alırken yeni empirik verilere de gereksinim duyulacağını belirtmek zorunda kalır. Bu da çözümleyici yönteme başvurulmadan gerçekleşemez.

Hazırlayan: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Ömer YILDIRIM’ın Kişisel Ders Notları. Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Felsefeye Giriş” ve 2., 3., 4. Sınıf “Felsefe Tarihi” Dersleri Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Açık Öğretim Felsefe Ders Kitabı

BİR YORUM YAZIN

ZİYARETÇİ YORUMLARI - 0 YORUM

Henüz yorum yapılmamış.

2005'ten beri çevrim içi felsefe yapıyoruz...