Felsefe hakkında her şey…

Önerme Nedir?

25.11.2019
44.440
Önerme Nedir?

Önerme nedir, sorusu, mantık ve felsefenin en değerli konularından birine dönüktür. Bu bağlamda önerme nedir sorusu şöyle yanıtlanabilir: Önerme, en az iki terimden oluşan, içinde en az bir yargı ve bir doğruluk değeri taşıyan cümlelerdir.

Her öneme bir cümledir; ama her cümle bir önerme değildir. Dilek, soru, emir ve ünlem cümleleri bir yargı bildirmedikleri ve “doğru” ya da “yanlış” olarak değerlendirilemeyecekleri için için önerme değildir.

Aşağıdaki cümlelerden her birisi birer önerme örneğidir. Çünkü bu ifadelerin tamamı birer yargı bildirir ve önermelerin kurallarına uyar:

  • “Ay, Dünya’nın uydusudur.” Bir önermedir ve doğruluk değeri, “doğru”dur.
  • “Filler; uçabilen, küçük, pembe bitkilerdir.” Bir önermedir ve doğruluk değeri, “yanlış”tır.
  • “Bir gün, 83 saattir.” > Bir önermedir ve doğruluk değeri, “yanlış”tır.

Aynı şekilde, aşağıdaki cümlelerden hiçbirisi bir önerme değildir. Çünkü bu ifadelerin hiçbirisi bir yargı bildirmez ve bir mantıksal değer ifade etmez:

  • “Ay, Dünya’nın uydusu mudur?” Bir önerme değildir; çünkü bir soru cümlesidir.
  • “Bütün filler küçültülüp birer pembe bitki yapılarak uçurulsun!” Bir önerme değildir; çünkü bir emir cümlesidir.
  • “Bir gün, keşke 83 saat olsaydı.” Bir önerme değildir; çünkü bir dilek cümlesidir.

Önermeler; bir özne, bir yüklem ve bir bağlaçtan oluşan, doğru ya da yanlış bir mantıksal değer taşıyan ve yargı bildiren dilsel birimlerdir.

“İnsanlar kardeştir.” önermesinde, “İnsanlar” ifadesi özne, yani terimdir. “Kardeş” ifadesi yüklem, yani terimin özelliği olandır. Ve son olarak, kardeş’e getirilen -tir eki ise önermenin bağlacı ya da bağıdır. Ayrıca önermeler en az bir yargı bildirir, bilgi verme görevi taşır ve anlamlı cümlelerden oluşurlar.

ÖNERME ve DOĞRULUK DEĞERİ

Geleneksel tanıma göre “önerme”, “yargı bildiren” yani bir şeyin bir özelliğe sahip olup olmadığını ya da belirli bir durumda bulunup bulunmadığını belirten ifadelerin genel adıdır.

Bir önermenin ortaya koyduğu yargı, dış gerçeklikle uyuşuyorsa o önerme “doğru”, uyuşmuyorsa “yanlış” demektir. Örneğin “Balıklar suda yaşar” önermesi doğru iken “Bazı ağaçlar uçar” önermesi “yanlış”tır.

Bir önerme doğru ya da yanlış olarak iki doğruluk değeri alabilir.

Bir önerme doğru ya da yanlış olarak iki doğruluk değeri alabilir.

Doğru ve yanlış olarak bildirilen bu özel ifadeler, bir doğruluk değeri taşıyor oldukları için akıl yürütmelerimizin esası durumundadırlar.

Mantığın temel unsurları olan önermelerin, ilgili şey, olay ya da olgularla uygunluğuna bağlı olarak ya “doğru” ya da “yanlış” olabileceklerine yani sadece iki doğruluk değerinden birisini taşıyabileceklerine ilişkin kabul, mantık ilkeleri ya da akıl ilkeleri olarak adlandırılan düşünme kurallarının getirdiği bir zorunluluktur.

HANGİ CÜMLELER ÖNERME DEĞİLDİR?

Her önermede en az bir yargı bulunmalıdır ve her önerme, bir doğruluk değeri, yani doğru olma ya da yanlış olma özelliğini taşımalıdır.

Bu bağlamda bu nitelikleri üzerinde barındırmayan dilek, emir, soru, ünlem cümleleri yargı bildirmedikleri için önerme olarak kabul edilmezler. Bu cümleler aynı zamanda doğru veya yanlış gibi değerler de alamayacakları için, önerme değillerdir.

“Gitmeden önce halamı da görsem.” cümlesi bir dilek içerdiği için önerme değildir. “Kaç kardeşsiniz?” cümlesi soru bildirdiği için önerme değildir.

“Buraya gel!” cümlesinde bir emir bulunduğu için bu cümle bir önerme değildir. “Haydi canım sen de!” cümlesi bir ünlem cümlesi olduğundan, önerme vasfını taşımamaktadır.

Önerme konusunda daha detaylı bilgiler ve geniş içerikler için konu başlıklarını takip edebilirsiniz:

ÖNERMELER

Hazırlayan: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Ömer YILDIRIM’ın Kişisel Ders Notları. Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 3. Sınıf “Klasik Mantık” ve “Modern Mantık” Dersleri Ders Notları (Ömer YILDIRIM)

BİR YORUM YAZIN

ZİYARETÇİ YORUMLARI - 0 YORUM

Henüz yorum yapılmamış.

2005'ten beri çevrim içi felsefe yapıyoruz...