Lider Nedir? Kime Lider Denir? Liderin Özellikleri Nelerdir?

Toplumları arkalarından sürükleyen, onların ufkunu açan, yeniliklere açık olan, basmakalıp düşüncelere takılıp kalmayan, sürekli kendini yenileyen ve sorunların çözümüne hızlı ve pratik yollarla çözüm üreten, toplulukları pozitif olarak motive edebilen kimselere lider denir.

Liderler aynı zamanda kendi düşüncelerini, istek ve iradesini yanındaki kişilerin sevgi, saygı ve güvenini kazanarak onlara kabul ettirebilen kişilerdir. Yapılan herhangi bir işte yanındaki kişilerle hareket edebilen, onları doğru hedefe yönlendirebilen, değişik fikir ve görüşlere saygı duyan, arkasındaki ve yanındaki kitleleri sürükleyebilen ve onlara yeni ufuklar açabilen kişidir.

Liderlik, insanların hareket ve davranışlarını etkileme sanatıdır. Liderlik özelliklerinin önemli bir kısmı doğuştan gelir ancak bu özellikleri eğitimle geliştirmek mümkündür. Liderlik, değişim ortamında değişime uymanın yanı sıra değişimi yaratmaktır. Bu nedenle tüm liderlerin asıl görevi başında bulunduğu kuruluşun geleceğini şekillendirmektir. Günümüz iş dünyasında rekabet koşulları hızla değişmekte, gelişen teknoloji, yeni olanaklarla birlikte çeşitli zorluklar da yaratmaktadır. Firmalar değişimlere uyum konusunda, elemanlarının teknik becerilerini ve takım çalışması yeteneklerini sürekli geliştirmelidir. Liderlik, bu değişim ortamında değişime uymanın yanı sıra değişimi yaratmaktır. Bu nedenle tüm liderlerin asıl görevi başında bulunduğu kuruluşun geleceğini şekillendirmek olmalıdır.

Lider; doğru hedefleri seçer, takipçilerini de doğru işlere yönlendirir. Bir liderde dürüstlük, zekâ ve enerji ilişkisi aranır. Üç kavramdan herhangi birinin eksikliği liderlik özelliklerinin kaybolmasına neden olur. Lider organizasyon içindeki en üst seviyedir. Lider yöneticileri yönetir. İnsanlar iş yerlerine heyecanla geliyorlarsa, mutluysalar, yanlış yapmaktan korkmuyorlarsa orada mutlaka bir lider vardır.

Bir liderin başlıca özellikleri

Lider etkileyendir: Lider çalışanlarına büyük önem verir, destek olur, örnek olur ve onları geliştirmeye çalışır. Liderlik planlı hareket etmeyi gerektirir.

Lider esnekliği ve seçeneği en üst noktaya çıkarandır: Lider rolünün önemine inanır, tüm kararları tek başına alır, her şeyin kontrolünü yüklenmez, etkin olabilme ve doğru davranış geliştirebilmeye yönelik kapasitesine güvenir ve yönettiklerine de bu şekilde yaklaşır. Çünkü lider söyler, rehberlik eder, destekler ve paylaşır.

Lider motive edicidir: Lider çalışanlarını motive etmek için geri bildirim, esneklik sağlama, destekleyici olma, görev sorumluluğu dağıtma, risk alınmasına izin verme, eğitme ve geliştirme, yüksek beklentiler oluşturma, hedefler belirleme ve elde edilen başarıları takdir etme gibi yollara başvurur.

Lider sorgulayandır: Çalışanlarıyla sağlıklı bir iletişim kurmanın ve onların etkin bir şekilde gelişmelerine katkıda bulunmanın en iyi yolu; ne, niçin ve nasıl gibi, açık sorular sormak ve sadece evet ya da hayır cevabı ile cevaplandırılabilecek kapalı sorular sormaktan kaçınmaktır. Lider sağlıklı bir diyalog kurmayı sağlamak için önce düşünür, açık sorular geliştirir, yönlendirir. Mantığa hapsedilmiş, alternatifsiz sorulardan kaçınarak araştırıcı, basit sorular sorar.

Lider aktif dinleyendir: Lider tarafsız, yargılamadan, uygun yüz ifadeleri ile birlikte doğru bir beden dili kullanarak karşısındakini dinler. Aynı zamanda ilgisini göstermek için anahtar kelimeler kullanır ve ara sıra sessiz kalarak sessizliğin gücünü kullanır.

Lider ekip kurandır: Güçlü bir ekip, bireyleri geliştirmenin ve onlardan en iyi verim almanın en etkili yoludur. Bu nedenle lider yüksek verimlilikte bir ekip  kurarak ve kendine ve her ekip üyesinin potansiyeline inanarak grup keşif tekniğini kullanır. Bireylerin kuvvetli oldukları noktaları belirleyerek onlara göre hareket eder, ekip vizyonu ve ortak değerler geliştirir. Liderin görevi insanları kontrol etmek değil, süreci kontrol etmektir.

Lider değişimin öncüsüdür: Lider duygularını kontrol eder, değişimin arkasındaki düşünceleri anlayabilme yeteneğini kullanır, değişimin olumlu noktalarını ön planda tutarak belli bir vizyonu gerçekleştirir. Değişime karşı çıkanlara gereken açıklamaları yaparak değişimin olumlu noktalarını gösterir, bilgilendirir, destek verir, vizyonu paylaşarak çalışanlarına destek olur.

Yukarıda sayılan özelliklerinin yanında lider ayrıca; yaratıcıdır, disiplinlidir, yeteneklidir, kararlıdır, akıllıdır, planlayıcıdır, sanatsaldır, vizyon sahibidir, empati kurabilendir, paylaşımcıdır, araştırmacıdır, sosyaldir, saygındır, değişimcidir, fedakardır, özenlidir, naziktir, stratejiktir, çağdaştır, objektiftir, post moderndir, açık sözlüdür, yanlışı görebilendir, takım ruhuna sahiptir, azimlidir, birleştiricidir, hoşgörülüdür, deneyimlidir, mizahsaldır, uyumludur, inatçıdır, kültürlüdür, inançlıdır, cesurdur, takipçidir, yenilikçidir, enerjiktir, karizma sahibidir, gerçekçidir ve en önemlisi dürüsttür.

Kaynak: Millî Eğitim Bakanlığı Açık Öğretim Okulları Mesleki Açık Öğretim Lisesi “Girişimcilik 1” Ders Kitabı