Dördüncü Dalga Feminizm Nedir?
Feminizmin 2000’lerin sonlarından itibaren yeni bir dönemece girdiği ve bunun da dördüncü dalga feminizm olarak adlandırıldığı kabul edilmektedir (Wyre, 2009; Chamberlain, 2017; Cochrane, 2014).
Pek çok feminist dördüncü dalga feminizmle yeni iletişim teknolojileri arasında önemli bir ilişki olduğunu, dördüncü dalganın merkezinde çevrimiçi (online)/dijital feminizmin yer aldığı belirtmektedir (Rivers, 2017).
Dördüncü dalgada sınırlar ve merkezler önceki dalgalara oranla daha az belirgindir, çok farklı ve çok sayıda anlatı aynı anda var olabilmektedir.
Dördüncü dalga ne dışlayan ne de men eden bir harekettir, sadece feminizmin hem içinden hem dışından gelen belirli etkilerle oluşan bir aktivizm akınıdır. Bu bakımdan dördüncü dalganın marjinalleri içeri çeken ve beyaz ve ana akım feminizmlerin egemenliğine meydan okuyan radikal bir feminizm olduğu, çeşitli nedenlerle ana akım içinde yer almayan kadınların feminizm alanını yeniden tanımlamalarını sağlayabilecek bir araç olduğu belirtilmektedir (Riera, 2015, s.78).
Bununla birlikte dördüncü dalga feminizm henüz teorik yönden önceki dalgalar kadar güçlü değildir, şimdilik yeni bir feminist anlayış geliştirme potansiyeline sahip olan bir dizi yeni eylemlilik ve ilişkililik türü olarak düşünülebilir.
Martin ve Valenti, çevrimiçi feminizmi toplumsal cinsiyet eşitliğini ve sosyal adaleti tartışmak, yükseltmek ve harekete geçirmek için çevrimiçi medyanın gücünü kullanmak olarak tanımlar (2012, s.6). Bir başka tanımda çevrimiçi feminizm kendilerini feminist olarak tanımlasın ya da tanımlamasın, insanların interneti kullanarak feminizmle ve feminizmin kavramlarıyla ilgilenmelerini ifade eder (Riera, 2015, s.6). Çevrimiçi iletişimin yoğunluğu, feminizmin sonraki döneminin şekillenmesinde önemli bir etkendir. Çok fazla sayıda kadının internet üzerinden birbirleriyle konuşmak için çok zaman harcıyor olması, 2000’lerin ortasında yaşanan feminist uyanışın nedenlerinden biri kabul edilmektedir (Penny, 2014, s.157).
Dördüncü dalga feminizm kadınların güçlü, reaktif, geniş çaplı bir çevrimiçi hareket inşa etmelerini sağlayan dijital araçlarla tanımlanan internet temelli bir feminizmdir (Cochrane, 2013). Dördüncü dalga feminizmin merkezinde teknoloji odaklılık, iletişim hızı, çevrimiçi eylemler, internetin eski ve yeni kadın örgütlerini birleştirecek dijital ağlar kurmak için kullanılması, çağrı kültürü, tetikte olma uyarıları ve güvenli alanlar yer alır (Chamberlain, 2017).
Çevrimiçi feminizm çerçevesinde yapılan dijital eylemlilik tipleri arasında feminist arşivler, çevrimiçi protestolar, sesini duyurma, topluluk kurma ve bilgi sağlama/edinme sayılabilir. Kadınlar deneyimlerini, karşılaştıkları ayrımcılıkları ve cinsiyetçi davranışları internette paylaşmakta ve bu paylaşımlar zaman zaman büyük protestolar halini alabilmektedir. Twitter başta olmak üzere sosyal medyada oluşan bu protestoların içinde belirli taciz, tecavüz veya cinayet vakaları, kız çocuklarının kaçırılmasına ya da eğitimlerinin engellenmesine yönelik tepkiler ya da kullanıcıların kendi deneyimlerinin paylaşılması söz konusu olmaktadır.
Örneğin yaşadığı tacizi Flickr uygulamasında paylaşan bir kadınla başlayan “Hollaback”, tacizi sona erdirmeye ve kamusal mekanları kadınlar için güvenli hale getirmeye yönelik küresel bir harekete dönüşmüştür. Benzer şekilde Twitter’da 2014 yılında #BeenRapedNeverReported (#TecavüzeUğradımAmaHiçBildirmedim) etiketi ilk kullanıldığı günden itibaren bir hafta içinde 40,000 kere kullanılmıştır. Bu tip protestolar bir bireysel düzeyde yaşanan tacizlere toplumun kolektif bir tepki vermesine olanak sağlamakta, diğer yandan kadınların özgürleştirici bir dille konuşarak özne olmayı öğrenmelerini, baskıyı sona erdirmek için küresel mücadeleye katılabilmelerini mümkün kılmaktadır (Keller vd., 2018; hooks, 1989, s.18).
Çevrimiçi, mekânlar ve eylemler çevrim dışı hayatımıza daha gömülü hale geldikçe çevrimiçi eylemlerin gerçek dünyadaki politikaları daha çok etkileyeceği savunulmaktadır (Rivers, 2017, s.127-8).
Kaynak: T.C. ANADOLU ÜNİVERSİTESİ YAYINI NO: 3781, AÇIKÖĞRETİM FAKÜLTESİ YAYINI NO: 2595
