Felsefe hakkında her şey…

Barthes ve Göstergebilim Çalışmaları

13.05.2020

Fransız edebiyat eleştirmeni Barthes, göstergebilim tartışmalarında dikkat çeken bir figürdür ve göstergebilimsel kültür kuramı içinde yer almaktadır. Disiplinlerarası bir yaklaşıma sahip olan Bartes’in çalışmaları sosyolojik bakış açısından da önemlidir.

Göstergebilim araştırmalarında dil, konuşma, gösteren, gösterilen, sözdizimi, sistem, anlam ve ima gibi temel kavramları tanımlayıp yeni içeriklerle geliştiren Barthes, kültürün bir şifre olarak içerikleri sistematik bir şekilde içerdiğini düşünmektedir. Bu anlamda kültür, masum olmayıp bir göstergedir ve farklı şekillerde okunmayı gerektirir.

Edebiyat, kültür, kent gibi temel alanların yanı sıra araba, yemek, güreş, moda, fotoğraf, kıyafet gibi gündelik hayat formları üzerine çok fazla yazan böylece üretken ve etkili bir araştırma grafiği gösteren Barthes “semiyolojiyi insan eylemleri ve amaçlarının bir gösterme sürecinin gerçekleşmesini sağlayan temeldeki bir kurallar ve farklılıklar sistemiyle ilişkisi çerçevesinde bilimsel olarak incelenmesi şeklinde tanımlamıştır. Kültür fenomenlerin gösterilmesinden ibarettir” (Swingewood, 1998: 326).

Barthes, Çağdaş Söylenler (Mythologies) adlı kitabında (1998) güncel kültür sorunlarını (oyun, deterjan, otomobil, güreş, yemek, şarap, fotoğraf, edebiyat gibi) ideolojik içerikleri ile birlikte incelemektedir. “Yemeğin her parçası bir göstergedir ve göstergelerin birleşimini yönlendiren, toplumsal bakımdan uzlaşılmış kurallar vardır. Sözgelimi, bazı kültürlerde insanlar tatlı ile ekşi şeyleri bir arada yemezler. Barthes gösterge kavramını, modern mitler diye yorumladığı şeyleri analiz edecek biçimde geliştirmiştir. Tamamlanmış bir gösterge başka bir şeyin göstereni hâline geldiğinde bir mit ortaya çıkmaktadır.

Bir kartal resmi bir düzeyde kartalın resmiyken (basit bir gösterge) başka bir düzeyde Amerikan ulusunun kararlılık ve dayanıklılığını temsil edebilir. Benzer biçimde farklı yemek biçimleri yalnızca beslenme dünyasının ötesine geçen bir anlam taşıyabilirler: havyar ve hamburger, basit yemek seçenekleri olmanın çok ötesinde bir anlam yüküne sahiptir. Bu tür bir analiz genellikle biçimseldir; gösterge sisteminin nasıl işlediğini gösterir, fakat bu işleyişleri daha geniş toplumsal süreçlerle ilişkilendirmek açısından başka sosyolojik fikirlere gerek olduğuna kuşku yoktur” (Marshall, 1999: 283). Aynı yöntemi ve bakış açısını bir diğer temel kitabı olan Göstergebilimsel Serüven’de (1997) de gösteren Barthes, şehircilik, mutfak kültürü, reklam, tıp, nesne gibi alanlarda göstergebilimsel okumalar gerçekleştirmektedir.

İncelediği, ele aldığı hususların kültürel iklimini değerlendiren Barthes, o kültür biçiminin etrafında oluşan ritüel, kural, toplanma, duygu, davranış, ideoloji, dünya görüşünü ele almaktadır. Bunun mutlak surette sosyolojik bağlamlarla ifade edilmesi gerektiğine inanmaktadır. Göstergebilim ile sosyoloji arasında sıkı bir şekilde bağ kurmaktadır. Kültürün ve kültür biçimlerinin belli bir toplumda anlamlı bir açıklamasının yapılabileceğini düşünmekte ve böylece sosyolojik bağlamı merkeze almaktadır.

BİR YORUM YAZIN

ZİYARETÇİ YORUMLARI - 0 YORUM

Henüz yorum yapılmamış.

2005'ten beri çevrim içi felsefe yapıyoruz...