Açık teizm

Açık Teizm, Tanrı’nın bizi sevdiği ve sevgisine karşılık vermeyi özgürce seçmemizi istediği için, geleceğe ilişkin bilgisini ve planlarını bizim eylemlerimize bağlı kıldığı tezidir.

Tanrı her şeyi bildiği halde gelecekte özgür seçimlerimizle ne yapacağımızı bilemez. Her şeye gücü yetmesine rağmen, yarattıklarını yönetme ve geliştirme konusunda kendisiyle özgürce iş birliği yapmamız için bizi davet etmeyi seçmiş, böylece bize beklentilerini boşa çıkarma özgürlüğünü de tanımıştır. Tanrı her birimizin kendisiyle özgürce, sevgi dolu ve dinamik bir özel ilişkiye girmemizi arzulamaktadır ve bu nedenle iradesinin lehinde ya da aleyhinde seçim yapmayı bize bırakmıştır.

Açık Teizm, Tanrı’nın bilinebilecek tüm gerçekleri bildiğini onaylarken, “açık” ifadesi belirlenmemiş gelecekte ne olacağına dair gerçeklerin henüz var olmadığını ifade eder. Alternatif olarak, bu tür mümkün hakikatler vardır, ancak bu hakikatler Tanrı dâhil hiç kimse tarafından bilinemez.

Tanrı her şeye gücü yeten, yapılabilecek her şeyi yapabilen bir varlık olsa da yuvarlak kareler yaratamaz, 2+2=5 olamaz ya da mantıken imkânsız olan hiçbir şeyi gerçekleştiremez. Her şeyi bilmek de aynı şekilde düşünülebilir. Tanrı her şeyi bilendir ve bilinebilecek her şeyi bilebilir, ancak olası geleceği bilemez; çünkü bu da imkânsızdır. Tanrı zamanın herhangi bir noktasında dünyanın gidebileceği tüm olası yolları bilir; ancak gelecekte olacakların bir kısmı mümkün olduğu sürece dünyanın gideceği tek yolu bilemez. Dolayısıyla Açık Teizm taraftarları, on altıncı yüzyıl Cizvit teologlarından Luis de Molina’nın Tanrı’nın “orta bilgiye” sahip olduğu iddiasına karşı çıkmaktadır.

Açık Teizm, kutsal metinlerin Tanrı’nın bize kendisini sevmeyi ya da sevmemeyi seçme özgürlüğü vermek istediğini gösterdiğine inanırlar. Her birimizin ahlaki açıdan sorumlu olduğumuz bir seçime gerçekten sahip olabilmemiz için, yaptığımızdan başka türlü yapma yeteneğine sahip olmamız gerekir. Bu, liberteryen özgürlük olarak adlandırılan şeyin belirgin zorunlu koşuludur.

Tanrı yaratılmış dünyaya istediği zaman müdahale edebilir ve bizim kendi seçtiği şekilde hareket etmemizi belirleyebilir. Ancak hem liberter özgürlüğümüze saygı gösterip hem de belirli şeyleri özgürce yapmamızı garanti edemez. Bu nedenle Açık Teistler, Tanrı’nın bize kendisini sevmeyi ve kendisine itaat etmeyi özgürce seçme fırsatı vermek için birçoğumuzun kendisini inkâr etmesi ve kendisine karşıt şekillerde hareket etmesi riskini göze aldığı bir dünya yarattığına inanırlar.

Yazan: Sosyolog Ömer Yıldırım