Theodorus (Kireneli Theodorus) Kimdir?

Theodorus ya da bilinen adıyla Kireneli Theodorus, MÖ 5. yüzyılda yaşamış bir Yunan matematikçi ve filozoftur. Theodorus, Kirene Okulu’nun filozoflarından birisiydi. Protagoras’ın öğrenciliğini yapmış olan filozof, Platon ve Theaetetus’un da öğretmenlerinden birisiydi.

Kireneli Theodorus sadece bir matematikçi ve filozof değildi. O aynı zamanda döneminin astronomi, müzik eğitim gibi konularında da son derece seçkin ve tanınır bir isimdi.

Pisagorcu okulun bir üyesi olan Theodorus matematiğe olan ilgisini bu okulda pekiştirmiş, Kirene Okulu’na da ilgi duyup katılarak ahlak felsefesi alanındaki fikirlerini de burada geliştirmiştir. O, dünyevi zevklerin ve dünyevi acıların ne iyi ne de kötü olduğunu düşünüyordu. Ona göre hem neşelilik hem de bilgelik mutluluk için yeter sebepti.

Theodorus tüm hayatını Kirene’de geçirmedi; çünkü Sokrates hayattayken onun Atina’da olduğunu öğrencisi Platon aracılığıyla biliyoruz. Platon ise Mısır seyahatinden sonra Kirene’de Theodorus’un derslerine katıldı ve onunla matematik üzerine yapılan diyaloglar çerçevesinde zaman geçirdi.

Theodorus özellikle Platon’un, çoğu eserinde, özellikle de “Theatetus”ta kendisinden sıkça bahsettiği ve hayranlık duyduğunu gizlemediği, döneminin en önemli düşünce insanlarından birisidir.

Theodorus hakkında günümüze ulaşan bilgiler çok da fazla şey anlatmıyor. Fakat Platon; 3, 5, 6, 7, 8, 10, 11, 12, 13, 14, 15 ve 17 gibi herhangi bir tam sayının karesi olmayan sayıların kareköklerinin irrasyonel olduğu teoremini atfeder. Bu atıf, Theodorus tarafından kullanılan yönteme bir gönderme içermemektedir. Ancak sayı dizisi 17 sayısında durduğundan, bilindik Pisagor oranları ve çiftler yöntemini kullanmış olabilir; çünkü 17, bu yöntemin kullanılmadığı son sayıdır.

c’un bu varsayımı, hipotenüs uzunlukları √2, √3, √4, … , √17’ye kadar olan bitişik dik üçgenlerden oluşan bir spirale varıyor. Theodorus 17’de durmuştur ve bunun nedeni henüz kesin olarak bilinmemektedir. Buna şimdi “Theodorus Sarmalı” adı veriliyor.

Theodorus Sarmalı

Theodorus’un günümüze ulaşan yazılı bir çalışması bulunmasa da  Platon, Theodorus’un Theodorus Sarmalı aracılığıyla 3’ten 17’ye kadar karesel olmayan tam sayıların tüm kareköklerinin irrasyonel olduğunu kanıtladığı söylemektedir.

Hazırlayan: Sosyolog Ömer Yıldırım
Kaynaklar: “Theatetus”, Platon; Ömer Yıldırım’ın Kişisel Ders Notları, Wikipedia, st-andrews.ac.uk