Felsefe hakkında her şey…

Sistematik Duyarsızlaştırma Nedir, Ne Demektir?

24.11.2019
3.031

Bu terapi tekniği en çok korku ya da fobilerin tedavisinde kullanılır. Korku ya da fobi bir tür karşıt koşullama ile ortadan kaldırılmaya çalışılır.

Karşıt koşullama istenilmeyen bir davranışın karşısına istenen bir davranışı koyarak güçlendirmek ve böylece istenmeyen davranışı zayıflatmak demektir. Örneğin kişi bir durumda çok kaygı duyuyorsa kaygıya özgü fizyolojik ve psikolojik tepkiler verecektir. İşte terapide de amaç, bu kaygı tepkilerini zayıflatmak, onun yerine kaygı tepkileriyle aynı anda var olamayacak, kaygıya zıt olan tepkileri öğretmek ve güçlendirmektir. Yani, eğer danışana kaygı duyduğu durumda gevşemesi öğretilirse ve gevşeme tepkileri güçlendirilirse kişi aynı anda hem kaygılı hem de gevşemiş olamayacağı için kaygı tepkilerinin yerine gevşeme tepkilerini koymuş ve terapi başarıya ulaşmış olacaktır (Atkinson, Atkinson ve Hilgard, 1995).

Sistematik duyarsızlaştırma tekniğinde öncelikle danışana vücudunu bilinçli olarak nasıl gevşeteceği öğretilir. Daha sonra söz konusu fobik durum için bir korku hiyerarşisi kurulur. Yani, fobi geliştirilmiş olan nesne ya da duruma ilişkin olaylar en düşük korku düzeyinden en yüksek korku düzeyine kadar listelenir. Örneğin, diş doktoruna gitme konusunda ciddi korku duyan bir insan için bu liste diş doktorunda randevu alma, diş doktorunun muayenehanesine gitme, muayenehanede bekleme, dişçi koltuğuna oturma ve dişe müdahale edilmesi gibi basamaklardan oluşabilir. Danışandan ilk önce çok az korku yaratan durumu zihninde canlandırması ve bunu canlandırırken gevşeme egzersizlerini uygulaması istenir. Burada verilen örnek üzerinden göstermek gerekirse danışan önce diş doktorundan randevu aldığını zihninde canlandırır ve bunu yaparken de gevşeme egzersizlerini uygular. Bir kez bu basamakta gevşemeyi başardığında artık sıra daha sonraki basamağa gelmiş olacaktır. Danışan, en yoğun kaygı duyduğu basamakta (örneğimizde bu, diş doktorunun dişe müdahale ettiği basamaktır) gevşemeyi başardığında terapi hedefine ulaşmış olur.

Araştırmalar sistematik duyarsızlaştırma tekniğinin fobi ve korkuları yenmede başarılı olduğunu göstermiştir. Bu tekniğin gevşeme egzersizlerinden çok korku tepkisinin sönmeye maruz bırakılmasından dolayı başarılı olduğu ileri sürülmektedir. Kişi korktuğu bir durumu gerçekte tehlike altında değilken sık sık zihninde canlandırdığından, klasik koşullamadaki sönme ilkesi gereğince, zihnindeki koşullu uyancı ile koşulsuz uyancı arasındaki bağ zayıflamış olacaktır.

Eğer sistematik duyarsızlaştırmada olduğu gibi kaygılarımızı zihnimizde canlandırarak azaltabiliyorsak, o halde kaygı ya da korkuyu yaratan durumla yüzleşmek daha iyi sonuç vermelidir. Gerçekten de bazı terapistler, korku hiyerarşisi listesini zihinde canlandırma ile değil, gerçek hayatta uygulamanın daha etkili olduğunu düşünmektedirler. Bu, korkuların üstüne gidilmesi gerektiğine dair sağduyusal bilgiye çok uygun bir düşüncedir (Morris, 2002)

Derleyen: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Psikolojiye Giriş” ve 2. Sınıf “Deneysel Psikoloji”, 4. Sınıf “Sosyal Psikoloji” Dersi Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Açık Öğretim Psikoloji Ders Kitapları ve MEB Liseler İçin Psikoloji Dersi Ders Kitapları

BİR YORUM YAZIN

ZİYARETÇİ YORUMLARI - 0 YORUM

Henüz yorum yapılmamış.

2005'ten beri çevrim içi felsefe yapıyoruz...