Analitik önermeler: Bunlarda bir akıl doğrusu söz konusudur ve bu önermeler her zaman doğrudur. Yeni bir bilgi içermeyen önermelerdir. “Kare bir dörtgentir.” “Dünya elips şeklinde bir yörünge izler” gibi. Sentetik önermeler: Yeni bir bilgi verirler ve bu bilginin doğruluk […]
Tümel önermeler: Konunun kapsamına giren bütün bireyler için belli bir şey bildiren önermelerdir. “Bütün s’ler p’dir.” şeklinde ifade edilebilir. Tümel önermeler için önerme “her, bütün, tüm” ifadelerini içeriyorsa bunlar tümel olumlu, “hiçbir” ifadesini içeriyorsa tümel olumsuz olur. a. […]
Yargı sayısına göre önermeler, basit ve bileşik olmak üzere ikiye ayrılır. Basit önermeler: Bunlara yüklemli ya da kategorik önermeler de denilir. Şayet bir önerme, tek bir yargı taşıyorsa basit önermedir. Basit önermeler, sadece özne ve yüklemden […]
Önermenin yükleminin niteliğine göre değerlendirilmesidir. Buna göre, şayet yüklem, özneye bir özellik ekliyorsa (“Ali, çalışkandır.”; “Pasta, çikolatalıdır.”; “Bütün kadınlar, güzeldir.”) olumlu; şayet yüklem, özneden bir özellik çıkarıyorsa (“Ali, çalışkan değildir.”; “Masa burada değildir.”; “Hiçbir kadın, çirkin değildir.”) olumsuz önermedir. […]
Bir kavramın zihinde ne olduğunu veya ne anlama geldiğini gösteren tasarıma nelik denir. Her kavram zorunlu olarak bir neliğe sahiptir. Çünkü her kavram, düşünülen bir şey olarak zihinde vardır. Eğer bir kavramın zihnin dışında (nesnel […]
Kaplam, kaplayan ve kuşatan demektir. İçlem ise bir kavramın kendine has özellikleriyle tanımlanmasıdır. Kaplam, bir kavramın kapsadığı veya içine aldığı bireyleri, içlem ise bu bireylerin ortak özelliklerini gösterir. Başka bir deyişle kavramın kapsadığı konu ve […]
Kavram, bir nesnenin zihindeki tasarımıdır. Bu bir yönüyle nesneye, diğer yönüyle anlama ifade eder. Kavramın dildeki karşılığına terim denir. Kavramlar yoluyla düşünür, düşündüğümüzü dil yoluyla aktarırız. Kavram, hayalden farklıdır. Hayal bir objenin belli bir anının […]
Mantık doğrusuna, düşünme ilkeleri aracılığıyla ulaşılır. Mantıksal doğrular, düşünme ilkelerine uygun doğrulardır. Mantık ilkeleri doğru düşünebilmek için uyulması gereken temel ilkelerdir. Günlük hayatta bu ilkeler doğrultusunda düşünme eylemini gerçekleştirdiğimiz için bu ilkelerle çelişen, bunlara karşıt […]
Mantık doğa bilimleri (fizik, kimya, biyoloji vb.) gibi deney ve gözlem yaparak bilgi doğrusunu araştırmaz. Mantığın amacı, mantık doğrusuna ulaşmaktır. Akıl ilkelerinden kaynaklanan doğruya, mantık doğrusu denir. Mesela; “bütün kuşlar uçar” dedikten sonra, “serçe uçar” ifadesinin doğru olması gerekir. Bilgi doğrusu […]
“Nutuk” kavramından, yani “konuşmak”tan türeyen bir kavramdır. Farabi için bu iç ve dış konuşma biçiminde gerçekleşir. “Mantık” hem bir bilime ad olarak, hem de bir düşünme tarzını belirtmek için kullanılır. “Mantıktan nerelerden sorumluyuz?”, “Tüm bilimlerin genel yöntemi olarak, mantık kabul […]
2005'ten beri, Ömer YILDIRIM'dan... © www.felsefe.gen.tr
![](data:image/svg+xml;charset=utf-8,<svg height="245" width="326" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" version="1.1"/>)