Kendini aldatma ve otantiklik (sahicilik)
Sahte bir şekilde kendinizi bir sürü rolle özdeşleştirip sonra da başka bir şey olmakta özgür olmadığınızı düşünürsünüz. Örneğin bir güvenlik görevlisi, güvenlik görevlisi olmak için fazlaca uğraşıp bu şekilde başka bir şey olma olasılığını ortadan kaldırabilir.
Sartre, garson olarak rolüyle özdeşleşmek için aşırı çaba harcayan yalaka garson örneğini eleştirir. Kendi yaşamında, Sartre kendisini ünlü bir yazar olma kimliğinin içine kilitlemek isteyen kamu teşebbüsüyle özdeşleşmeyi reddetmiştir. Yani ünlü yazar, filozof ve aktivist Jean-Paul Sartre, özgür ve içinden geldiği gibi olan kendisini, halkın onu ünlü bir yazar kimliği içine hapsetme girişimiyle özdeşleştirmeyi reddetmiştir.
Bir röportaj sorusuna cevaben Sartre şöyle söylemiştir:
“Öyle ki ün, bir başkasının hayatında devam ediyor gibi geliyor, sanki başka birine olmuş gibi. Bir ben varım, bir de diğer kişi. Diğer kişi kitaplar yazdı, okunuyor… O var, biliyorum, ama beni rahatsız etmiyor; ben onu kullanıyorum… Ama onu benmişim gibi düşünmüyorum.”
Sartre’ın kendini aldatma terimini kullanırken kastettiği, özgürlüğünüzü inkar etmeye, kendinizi içinde bulunduğunuz koşullarla kısıtlanmış ve “gerçekliğinizin” bir ürünü olarak görmeye ya da bütün gelecek olasılıklarınızı seçerken kendinizi geçmiş seçimlerinizle özdeşleştirmeye kalkışmanızdır.
Tabiatıyla sınırlı, belirlenmiş, ama kimliği olan “kendinde” bir varlık olma ihtiyacındasınızdır.
Genç bir adam Sartre’a gelip ahlaki tavsiye istediğinde —ülkesi için savaşa gitmek ya da evde kalıp hasta annesine bakmak üzere— Sartre’ın ona verdiği tek öğüt şu olmuştur:
“Özgürsün, öyleyse seç; yani, icat et, bul, yarat.”
Ancak ve ancak geçmişinizin ve geleceğinizin anlamı için sorumluluk aldığınızda ve geleceğinizi bilinçli olarak seçtiğinizde, Sartre’ın aksi halde değersiz olan evrende benimsediği tek değer olan sahiciliğe ulaşmış olursunuz.
Hazırlayan: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Ömer YILDIRIM’ın Kişisel Ders Notları. Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Felsefeye Giriş” ve 2., 3., 4. Sınıf “Felsefe Tarihi” Dersleri Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Açık Öğretim Felsefe Ders Kitabı; “Her Yönüyle Felsefeyi Anlamak” Kennet Shouler