Hobbes ve Materyalizm (Maddecilik, Cisimci Madde Anlayışı)

Thomas Hobbes (Tomas Hobs) da materyalizmi savunan bir filozoftur.

Ona göre gerçekte var olan, yer kaplayan cisimlerdir. Her şey maddenin şekil almış hali olan cisimlerden meydana gelmiştir. Cisim, düşünceden bağımsız olarak uzayda yer kaplayan maddi varlıklardır. Ona göre, her varlık cisimdir.

Buna göre ruh da bir cisimdir. Dolayısıyla algılarımızın, duyumlarımızın ve düşüncelerimizin temelinde de cisimler vardır. Cisimlerin ortak özelliği ise harekettir. Hareket özelliğine bakarak maddenin nasıl varlığa geldiğini, nasıl şekil aldığını, nasıl davrandıklarını anlarız. Söz konusu hareket ise, hareket yasalarına göre mekanik olarak ortaya çıkar.

Hobbes’a göre cisimler; doğal, yapay ve toplumsal cisimler olmak üzere üçe ayrılır. Cisim türlerinin üçü de felsefenin konusu içine girer. 

Hobbes, 17. yüz yılda yaşamış olan ünlü bir İngiliz siyaset bilimci ve filozoftur. Hobbes aynı zamanda bütün çağların görmüş olduğu en bilinçli maddeci (materyalist) düşünürlerden birisi olarak görülmektedir.

Hobbes, atomcu bir madde anlayışına sahip değildir. Bunun sebebi hareketin olması için herhangi bir boşluğun olması gerektiğine inanmamasıdır. Hobbes böylece hem atomu, hem de atomun hareket ettiği düşünülen “boşluk varsayımı”nı reddeder.

Hobbes için madde, cisimdir. Cisim; düşünceden bağımsız olarak uzayın bir parçasını dolduran, eni, boyu ve derinliği olan şeydir.

Hobbes, “Leviathan” isimli dünyaca ünlü başyapıtının 46. bölümünde şöyle demiştir: “Dünya (bununla sadece üzerine yaşadığımız yer yuvarlağını kastetmiyorum; evrenin, yani var olan şeylerin tümünün meydana getirdiği bütünü kastediyorum) cisimseldir, yani cisimdir ve cismin boyutlarına, en, boy ve derinliğine sahiptir. Dolayısıyla evrenin her parçası cisimdir ve cisim olmayan hiçbir şey, evrenin parçası değildir.”

Hobbes’un bu cümlesinde, onun gizil biçimde de olsa bir tanrıtanımaz olduğunun kanıtıdır. Zaten kendisiyle tutarlı olan bir materyalizmin tanrıyı ya fiziksel bir nedene indirgeyeceği, ya da onu reddedeceği açıktır. Bundan dolayıdır ki maddeciliğin (materyalizmin) tanrıtanımazcılık ile sıkı bir ilişkisi vardır denilebilir.

Derleyen: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Felsefeye Giriş” ve 3. Sınıf “Çağdaş Felsefe Tarihi” Dersi Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Açık Öğretim Felsefe Ders Kitabı