Felsefe hakkında her şey…

Garcia Etkisi Nedir?

29.04.2020
5.281

Garcia adlı bir araştırmacı, yaptığı çalışmalar sonucunda bazı klasik koşullanmaların bitişiklik ilkesi olmadan da gerçekleşebileceğini savunmuştur. Buna göre bir koşulsuz tepki, aradan uzunca bir zaman geçmiş olsa dahi, daha önce algılanmış olan bir koşullu uyarıcı ile eşleşebilir.

Örneğin, öğle yemeğinde hamsi tava yedikten iki saat sonra karın ağrısı ve mide bulantısı yaşadığınızı varsayalım. Bu durumda karın ağrısı ve bulantının sebebini muhtemelen yediğiniz balığın bozuk olmasına bağlayacak ve bundan sonra hamsi tava yemeye karşı isteksiz olacaksınız. Hatta, belki ömür boyu hamsi yemekten uzak duracaksınız. İşte Garcia, bu duruma “olumsuz tat koşullanması” adını vermiş ve uyarıcı ile tepki arasında bir bitişiklik olmadığı hâlde koşullanmanın olabileceğini ispat etmiştir. Oysa bitişiklik ilkesinde iki uyarıcının verilme aralığının en fazla 30 saniye olmasından bahsedilir, koşulsuz uyarıcı verildiğinde de koşullu tepki otomatik olarak ortaya çıkar. Oysa olumsuz tat koşullanmasında aradan saatler geçse dahi koşullanma gerçekleşmektedir. Burada önemli olan bitişiklik değil, organizmanın koşulsuz tepki ile hangi uyaranı ilişkilendirdiğidir. Bu duruma Garcia etkisi denir.

Okula karşı olumsuz tutumu olan bir öğrencinin okulla ilişkilendirdiği hemen her şeye (okul arkadaşları, okulla ilgili sportif faaliyetler, yarışmalar vb.) karşı olumsuz duygular hissetmesi Garcia etkisidir.

Garcia etkisi genelleme ile karıştırılmamalıdır. Genelleme, sadece benzer uyarıcılara yapılır. Garcia etkisinde benzerlik olmadan uyarıcılar arasında ya da uyarıcı ile tepki arasında çağrışımsal bir ilişki kurma durumu söz konusudur. Örneğin; okuldan nefret eden öğrencinin, nakledildiği bir diğer okuldan da nefret etmesi genellemedir. Üstteki örnekte ise okulla ilişkili verilen durumlar farklı uyarıcılar olmasına rağmen okulu çağrıştırdığı için, okula duyulan nefret onlara karşı da duyulmaktadır. İşte bu tür durumlara Garcia etkisi adı verilir.

Kaynak: ATA-AÖF, EĞİTİM PSİKOLOJİSİ, Yrd. Doç. Dr. Muhammed ÇİFTÇİ

BİR YORUM YAZIN

ZİYARETÇİ YORUMLARI - 0 YORUM

Henüz yorum yapılmamış.

2005'ten beri çevrim içi felsefe yapıyoruz...