Bilginin Oluşumu, Bilgi Nasıl Ortaya Çıkar?

Bilgi, bilen varlık yani özne (suje) ile bilinen varlık, yani nesne (obje) arasında kurulan ilişkiden doğan ürüne verilen addır. Daha açık bir ifadeyle öznenin (sujenin) nesneyi (objeyi) yorumlamasına, onun hakkında bir yargıda bulunmasına veya açıklama yapmasına, bilgi denilmektedir.

Bilginin ne olduğu konusunda çok çeşitli görüşler vardır. Bunlardan en yaygın ve kolay anlaşılır olanı ile konuya başlayabiliriz. İnsan, duyu organları yoluyla yaşadığı çevreyi ve evreni algılar. Bu algılamada “özne” (suje) ve “nesne “(obje) adı verilen iki temel unsur vardır. Özne, bilen, yani insan; nesne ise bilinen, yani varlıklardır.

Bilginin Oluşum Süreci

Bilgi, çoğu zaman bilen özne ile bilinen nesne arasında kurulan ilişki sonucunda ortaya çıkan ürün olarak tanımlanır. Bu tanımlamada geçen özne, aktif bir tavır sergileyen insan; nesne ise öznenin yöneldiği pasif durumdaki varlıktır. Ayrıca bilgi aktı (bağ) da algılama, düşünme, anlama, açıklama gibi faaliyetleri ifade eder.

Aktif bir tavır sergileyen insan bilinçli ve amaçlı bir biçimde bir nesneye yönelir, onu kendisine konu yapar. Özne ile öznenin yöneldiği bu nesne arasında bilgi aktı ilişkisi kurulur ve bu ilişki sonucunda da bilgi oluşur.

Öznenin amaçlı yönelimi sonucunda, özne ile nesne arasında kurulan ilişkinin ürünü olan şeydir bilgi.

BİLGİ NASIL ORTAYA ÇIKAR?

Düşünen bir varlık olarak insanın kendine has özelliklerinden biri de bilgi üretebilmesidir. Bilgi üretme sürecinde özne (süje) ve bilme ediminin konusu olan nesne (obje) olmak üzere iki unsur söz konusudur. Bilgi, öznenin amaçlı yönelimi sonucunda nesne hakkındaki tasarımıdır. İnsan önce çevresindeki varlık olay/durumları fark eder. Daha sonra bu nesneler hakkında bazı ayırt edici nitelikleri belirler. Nesnenin rengi, yapısı, büyüklüğü, uzunluğu vb. “Kar beyazdır.”, “Demir ağırdır.” gibi. Bu bilgiler bilgimizin en saf, yalın biçimidir. Felsefede insan bilgisini, insan bilgisinin olanağı, sınırları ve kaynağını araştıran alt disipline epistemoloji yani bilgi felsefesi adı verilmiştir.

İlgili konu: Bilgi aktı nedir?

Bir şeyi “biliyorum” dediğimiz zaman, en az iki kavram arasında ilişki kuruyoruz demektir.

Hazırlayan: Sosyolog Ömer Yıldırım