Felsefe hakkında her şey…

Ansiklopedistler, Ansiklopediciler, Ansiklopedizm

14.11.2019
Ansiklopedistler, Ansiklopediciler, Ansiklopedizm

Ansiklopedistler, ansiklopedizm diyebileceğimiz bir felsefi akım olarak 1731-1777 yılları arasında Fransa’da Aydınlanma yıllarında Ansiklopedi (Encyclopédie)’yi çıkaran aydınlardan oluşan bir grup olarak ortaya çıkmıştır.

ANSİKLOPEDİ (ENCYCLOPEDIE)

1751-1772 yılları arasında Denis Diderot’nun öncülüğünde ve d’Alembert, Buffon, d’Holbach, Quesnay, Voltaire, Rousseau gibi dönemin ünlü düşünürlerin katkılarıyla hazırlanan “Ansiklopedi (Encyclopédie)” 18. yüzyıl Fransız burjuvazisinin aynası kabul edilir.

Bu dev eser 17 cilt metin ve 11 cilt illüstrasyondan (resimleme) oluşmaktaydı.

XVIII. yüzyıldaki fikirlerin bir sentezi sayılan Ansiklopedi’de yer alan 71818 madde, alanında uzman 160’tan fazla yazar tarafından hazırlanmıştır.

Diderot ve d’Alembert editörlüğünde 1751-1780 tarihleri arasında 35 cilt olarak yayımlanan Ansiklopedi, yeni felsefi ve bilimsel düşünce ve bilgileri Avrupa’ya yayma amacını gütmüş ve bunu büyük ölçüde başarmıştır.

Fransız aydınları, bu 35 ciltlik külliyatta zamanın bütün bilgilerini topladığını iddia etmişlerdir ve bir gün dünya uygarlığının tamamen yok olmasının sonunda bile insanlığın bu ansiklopediye başvuracaklarını düşünerek bunu yayımlamışlardır.

İlk cildi 1751 yılında yayımlanan 1780 yılında 35 cilt olarak tamamlanan Ansiklopedi’nin 1. cilt hariç geri kalan ciltlerinin editörlüğünü Denis Diderot yapmıştır.

Ansiklopedi

Fransız aydınlanmasının yazınsal simgesi durumunda olan ve aydınlanma sürecinin temel düşünce ve ideallerini yansıtan büyük kültür hazinesi Ansiklopedi’nin editörlüğünü yapan Diderot, felsefi görüşleriyle de aydınlanmanın önde gelen düşünürlerinden biri olmuştur.

Birinci ciltte de Diderot’nun düşünsel emeği vardır; fakat birinci cildi düşün ve ülkü arkadaşı D’Alambert yayımlamıştır. İkinci ciltten başlayarak 7. cildin sonuna dek birlikte editörlük yapmışlar, bu noktada d’Alambert’in editörlükten çekilmesinden sonra 35. cildin sonuna dek editörlüğü Diderot tek başına yürütmüştür.

Aydınlanma düşüncelerinin bir temsilcisi olarak bilgi bilimsel açıdan deneyimci ve duyumcu temelleri korurken deneyim ve duyumu aşan konularda kuşkucu bir yönelim gösterirken daha sonraları Diderot, materyalizme kaymış, toplumsal ve dini konularda ise tam bir kilise düşmanı olarak belirginleşmiştir.

Ansiklopedi’ye katkı verenler içinde Voltaire, Holbach, Helvetius, Montesquieu gibi isimler de bulunmaktadır.

ANSİKLOPEDİCİLER ve ANSİKLOPEDİST FELSEFE

Ansiklopedi’yi hazırlayanlar insanların eğitim ve bilgilenme yoluyla değişebileceklerine inanmaktaydılar. Bu değişim olumlu bir yönde gerçekleşecek ve bilgilendikçe insanların mutluluğa ulaşmaları da mümkün olacaktı. Ansiklopedistler bu değişimi sağlamak için çalışmayı bir görev olarak kabul ediyorlardı.

Bu entelektüel gruba göre evren, bir zincirin halkaları gibi birbirine bağlı tek bir mekanizmadan ibaretti. Mutluluğa ermek için bu mekanizmayı kavramak gerekirdi ve bu da ancak bilimsel bilgiyle mümkün olabilirdi. Kısacası Ansiklopedi aydınlanma düşüncesinin en somut tezahürlerinden biridir.

ANSİKLOPEDİSTLERİN TEMEL ÖZELLİKLERİ

  1. Ansiklopedistler 18. yüzyılda burjuva devrimleri sırasında ortaya çıkmışlardır.
  2. Otoriterciliğe karşı çıkarak Newton ve John Locke’u kendilerine öncü olarak belirlemişlerdir.
  3. Bilimcilik, akılcılık, deneycilik gibi akımlar ansiklopedistlerin temel çalışma araçları olmuştur.

Derleyen: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Felsefeye Giriş” ve 3. Sınıf “Çağdaş Felsefe Tarihi” Dersi Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Açık Öğretim Felsefe Ders Kitabı

BİR YORUM YAZIN

ZİYARETÇİ YORUMLARI - 0 YORUM

Henüz yorum yapılmamış.

2005'ten beri çevrim içi felsefe yapıyoruz...