Agrippa

Agrippa MS 2. yüzyılda yaşadığı tahmin edilen Yunanlı şüpheci filozoftur. Agrippa genel olarak Yunan şüphecilerinin tartışma yöntemini özetleyen beş tropes ya da yargının askıya alınması için gerekçelendirdiği formülasyonuyla ünlüdür.

Agrippa, Ainesidemos’un şüphe etmekte haklı olduğumuzu göstermek için ileri sürdüğü on sebebin sayısını beşe indirmiştir.

Genel olarak Yunan kuşkucularının yöntemini özetleyen bu beş kanıt şunlardır:

1. Hem gündelik yaşamda, hem de filozofların tartışmalarında düşünceler çatışır.
2. Hiç bir şey kendi kendini açıklayamaz, çünkü her açıklama ayrıca açıklanması gereken bir ikinci önermedir ve bu sonsuza değin böyle gider.
3. Gerek algı, gerekse de yargı iki anlamda görelidir: İkisi de özneye göre değişir ve ikisi de kendileriyle birlikte bulunan başka algılardan etkilenir.
4. Dogmatik filozoflar, önermeler dizisinde sonsuza değin geriye gitmekten kaçındıkları için kanıtlayamayacakları varsayımlar ileri sürerler.
5. Filozoflar, duyularla ilgili olanları akılla, akılla ilgili olanı ise duyularla kanıtlamaya çalıştıklarından çifte tuzağa düşerler. Hem duyuların tanıklığından, hem de insanın anlama olanağından kuşku duyan Agrippa, bilgi edinmenin bir başlangıç noktası olmadığı sonucuna ulaşır. Ondan öncekiler, hakikati bilmediğimizi söylerlerdi; Agrippa ise bilemeyeceğimizi ispata çalıştı.

Agrippa‘nın 5 savı kısmen daha önceki şüpheci Aenesidemus’un 10 kinayesine dayanıyor gibi görünmektedir, ancak Agrippa‘nın şüpheciliği daha kapsamlıdır ve Aenesidemus’un sorguladığı duyu algılarıyla sınırlı değildir.

Yazan: Sosyolog Ömer Yıldırım