Algıda Örgütleme (Gruplama) İlkeleri Nelerdir?
Gruplama ilkeleri, Gestaltçılar uyarıcılara, sinir sistemimizin doğuştan gelen bir eğilimle belirli kurallar, yani algıda gruplama ilkeleri doğrultusunda tepki verdiğimizi iddia ederler.
Gruplama ilkeleri şunlardır:
- Yakınlık
- Benzerlik
- Tamamlama
- Süreklilik
- Ortak hareket
Şimdi gruplama ilkelerini tek tek açıklayacağız:
Konu Başlıkları
Yakınlık
Birbirine yakın olan uyaranları aynı nesnenin parçaları gibi, birbirine uzak duran uyaranları farklı nesnelere (bütünlüklere) ait parçalarmış gibi algılama eğilimindeyiz. Örneğin Şekil 4.2’de yakınlık ilkesi gereğince sol taraftaki şekli satır, sağ taraftaki şekli sütun halinde algılarız.
Benzerlik
Nesneleri şekil, büyüklük ya da renk gibi özellikleri temelindeki benzerlikleri açısından gruplayarak algılamaya eğilimliyizdir. Örneğin aynı büyüklükte olanları aynı bütünlüğe ait olarak algılarız. Bu yüzden de Şekil 4.3’te ikinci satırdaki büyük daireleri diğerlerinden ayrı olarak gruplandırma eğiliminde oluruz. Benzer bir şekilde ama bu kez renk temelinde benzer gruplandırma yaparak, Şekil 4.4’ü sütun olarak değil satır olarak algılarız.
Tamamlama
Görsel algıda, şeklin bir yeri eksik olduğunda, zihnimiz o boşluğu ya da eksikliği, söz konusu nesneyi tanıdık hale getirmek için tamamlama eğilimindedir. Örneğin Şekil 4.5’te, şekilde eksik üç daire algılamak da mümkün olmasına rağmen, biz beyaz bir üçgen tarafından kısmen kapatılmış üç tam daire görme eğiliminde oluruz.
Süreklilik
Bir örüntü ya da yön oluşturan unsurları, örüntüyü oluşturan parçalar olarak gruplama eğilimindeyiz. Şekil 4.6’yı merkezde birleşen dört adet çizgi olarak algılama yerine, birbirini kesen iki çizgi olarak algılama eğilimindeyizdir.
Ortak Hareket
Uyanalar aynı yönde ve aynı hızda hareket ettiğinde, onları tek bir nesnenin parçaları olarak görme eğilimindeyiz. Şekil 4.7’de aynı yönü gösteren oklan bir birim olarak gruplama eğilimindeyiz.
Derleyen: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Psikolojiye Giriş” ve 2. Sınıf “Deneysel Psikoloji”, 4. Sınıf “Sosyal Psikoloji” Dersi Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Açık Öğretim Psikoloji Ders Kitapları ve MEB Liseler İçin Psikoloji Dersi Ders Kitapları
