Transendental Felsefe Nedir?

Tam olarak Kant’ın bu kavram için tanımlaması bilginin a priori modları olduğudur. Elbette adı geçen a prioriliğin ne demek olduğunun açık bir biçimde ortaya konulması gereklidir. Bu kavramın yani a prioriliğin aposteriori kavramıyla beraber anlaşılması gerekir.

Aposteriori kavramı deneysel anlamına gelir. İleride bu kavramı verecek olsak da deneyimsel olan genel olarak duyu verileriyle ilgili olmaya işaret eder. Kant bu deneyimsel olanın duyu verileriyle ilişkili olma biçimini deneyimcilerin ele aldığı gibi düşünmez. Onun için deneyim belirli bir etkilenme biçimi olarak sunar.

Bu sunmaysa her zaman deneyimlenen nesnelerin birer görünüş olarak haline gelmesine yol açacaktır. Deneyimcilerden farklı olarak bu görünüşün zihnin kendisine ait olan biçimselliği söz konusudur. Buradaki biçimsellik a priori olduğu gibi aynı zamanda saftır. Bu saflık ise Kant’ın felsefesinde evrensellik ve zorunluluk anlamlarına gelir. İşte Kant’ın transendental kavramı yukarıda bizzat onun verdiği tanımlamayı dikkate alacak olursak bilginin zorunlu olmasının açıklanmasıyla ilgilidir. Bir diğer deyişle, deneyimdeki biçimsellik Kant’a göre tam olarak transendental bir yapının ne olduğunun anlaşılması demektir.

Transendental kavramının aşkınsal olarak çevrilmesine dikkat etmek gereklidir. Eğer transendentin olumlanması olarak bu çevirilecekse oldukça yanlış bir değerlendirme yapılmış olunur.

Transendentin aşkın olarak çevrilmesinde bir sıkıntı olmadığını söyleyebiliriz. Buna karşın Kant için transendental kelimesi aşkınsal olarak yani aşkınımsı anlamında değerlendirilmez. Aksine bu iki kavram neredeyse birbirlerine zıt olarak teklif edilirler Kant tarafından. Yukarıda belirttiğimiz gibi transendental bilgi edinmede temel olan deneyimin biçimselliğini ifade eder. Hâlbuki transendent kavramı deneyimin sınırlarını aşmasından dolayı bilginin biçimselliğiyle dahi ilgili olma imkânına sahip değildir. Bu anlamıyla transendental olumlu bir anlama transendent ise olumsuz bir anlama sahiptir.

Bir diğer önemli olan husus transendentalin sadece aşağıda belirteceğimiz kavramlar çerçevesinde anlamlandırılmaması gerektiğidir. Daha önce belirtildiği gibi bilginin her türlü a priori kavramlarıyla karşılaşılması durumuda transendentalin olması gerekecektir. Bundan dolayı daha ileride işleyeceğimiz kategorilerin de bu kavramın altında ele alındığını göreceğiz.