Olumlu Kavram ve Olumsuz Kavram Nedir?
Bir kavramın ifade ettiği nitelik eğer gösterdiği nesnede bulunuyorsa o kavram olumlu, gösterdiği nesnede bulunmuyorsa olumsuzdur. Olumlu kavramlar genellikle yalın halde bulunurken ya da “41”, “-li”, “-lu” gibi ekler alırken, olumsuz kavramlar, olumlu kavramlara eklenen “-siz”, “-suz”, “-me”, “-ma” ekleriyle ya da “değildir”, “olmayan” gibi sözcüklerle kurulur.
Lütfen tabloyu inceleyiniz:
| Olumlu | Olumsuz |
| tembel | tembel olmayan |
| görgülü | görgüsüz |
| gayretli | gayretsiz |
| yürüyen | yürümeyen |
| çirkin | çirkin olmayan |
Diğer taraftan, kavramlar arasında çelişiklik ve karşıtlık ilişkisi kurulabilir. Biri diğerinin olumsuzu olan iki kavram arasında ortak bir kavram yoksa bu kavram çifti çelişiktir. Örneğin, “sarı” ile “sarı olmayan” arasında hiçbir renk yoktur. Bir renk ya sarıdır ya da sarı olmayandır. Bu iki kavramı söylediğimiz zaman, zaten bütün renkleri ifade etmiş oluyoruz. Ne var ki, biri diğerinin olumsuzu olan iki kavram arasında ortak bir kavram varsa bu kavram çifti karşıttır. Örneğin, “sarı” ile “kırmızı” arasında “yeşil” ortak kavramdır. Bu durumda, birbirine karşıt olan her kavram aynı zamanda çelişiktir ancak her çelişik kavram aynı zamanda karşıt değildir.
Hazırlayan: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Ömer YILDIRIM’ın Kişisel Ders Notları. Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 3. Sınıf “Klasik Mantık” ve “Modern Mantık” Dersleri Ders Notları (Ömer YILDIRIM)
