Kast sistemi
Kast sistemi Orta Çag’da, özellikle Hindistan’da geçerli olan ve Hindu felsefesine; din, töre, gelenek ve mesleki ayrımlara dayalı bir tabakalasma biçimidir.
Kast sistemi Hindistan’dan başka tüm Uzak Doğu toplumlarında da görülebilen ve Asya’nın kolonileşmesi sırasında İspanyol gemicilerin bu toplumsal kuruma verdikleri isimdir. İspanyolca’da Kast “tür” veya “akraba grubu” anlamına gelir. Diğer taraftan, Hindistan’da Sanskrit dilinde Kast sözcüğünün karşılığı “varna”dır ve bu da “renk” anlamına gelir.
Kast sistemi yukarıdan aşağıya doğru din adamları (Brahmanlar), askerler (kshatriya), tüccarlar (vaisyas) ve işçilerden (sudra) oluşur. Bir de sistemin dışında tutulan, köylerin ya da yerleşim yerlerinin en dış kısmında kendi imkânlarıyla yaşamalarına izin verilen, toplumda hor görülen işleri yapan dokunulmazlar (paryalar) vardır.
Bu ayrımlar din, ritüeller, toprak sahipliği, gelenekler, toplumsal saygınlık, şeref, şan, unvan gibi kavramlarla da güçlendirilmiş ve meşrulaştırılmıştır. Örneğin, Hindu dinî inanışına göre ait olduğu kastın kurallarına uymayanlar bir sonraki hayatında bir alt kastın üyesi olarak yeniden doğacaklardır. Bulunduğu kastın kurallarına harfiyen uyan bir kişi de bir sonraki hayatında bir üst kasta geçerek ödüllendirilecektir.
Kast sisteminde kast üyelerinin statüsü süreklilik arz eder. Bu nedenle sistem toplumsal hareketliliğe kapalıdır.
Hintlilerin inanışına göre kastların kökeni ilahidir. Onların inanışına göre Brahmanlar, Brahma ismindeki yüksek tanrılarının “ağzından”, Kshatriyalar “kolundan”, Vaishyalar “budundan”, Sudralar ise “ayaklarından” yaratılmışlardır. Aşağıdaki şemada kastlar gösterilmektedir.
- Brahmanlar: Manu Yasalarına göre Brahman kelimesi uğur ve mutluluk demektir. Brahmanlar, ruhani işlerle görevli en yüksek kasttır. Bunların toplumsal görevleri kendi kutsal kitapları olan Veda’ları (Hintlilerin tanrılarına hitaben söylenen, dua ve yakarışlardan oluşan kutsal şiirleri) incelemek, yorumlamak ve kendi dinlerinin eğitim ve öğretim işleriyle uğraşmaktır.
- Kşatriyalar: Manu yasalarına göre Kshatriya kelimesi kudret ve koruma demektir. Askerler ve yöneticiler bu kastta yer alır. Bu kast Brahmanların altında yer alan ikinci kasttır. Bütün subay ve komutanlar, askeri ve yönetici memurlar bu kasttan çıkar.
- Vaişyalar: Brahman ve Kshatriya kastlarından sonra gelen üçüncü kasttır. Manu yasalarına göre Vaishya kelimesi servet ve cömertlik demektir. Vaishya ziraat ve ticaretle uğraşan kasttır. Ekonomik hayatı bu kast yönetir. Brahman dini esaslarına göre bu kastın görevi; ziraatla ve ticaretle uğraşmak, hayvan yetiştirmek, sadaka vermek, ilahlara kurban sunmak ve kutsal kitapları okumaktır.
- Sudralar: Manu yasalarına göre Sudra kelimesi ise düşkünlük ve itaat demektir. Bu kast, toplumda en ağır işleri üstlenir. Bir Sudra bütün yaşamı süresince kendisinden yüksek diğer üç yüksek kast için çalışmaya mahkûmdur. Bunlar haklardan yoksun, durumları esirden pek farklı olmayan bir kasttır.
- Paryalar: Paryalar ise bu dört tabakada belirtilen temel kastlara kabul edilmeyen, kast dışı bir bölümü oluşturur. Bu nedenle paryalara “dokunulmayanlar” denmektedir. Başka bir deyişle dokunulmayanlar, “fiziki anlamda dokunulmaması gereken” anlamında aşağılanan bir bölümü oluşturmaktadır. Paryalar, hukuki ve toplumsal bakımdan en mağdur olanlardır. Paryalar tamamıyla hukuk dışında kalan bir topluluktur. Günümüzde kast sistemi, Hindistan’da yasalarla yasaklanmasına rağmen geleneksel olarak varlığını sürdürmektedir.
İLGİLİ KONULAR: