Ernest W. Burgess Kimdir?

Robert Park ve Roderick McKenzie ile birlikte ekolojik kuramın temsilcilerindendir. Burgess, ekolojik alanın fiziki büyümesi üzerine bir kuram geliştirmiştir. Buna göre doğal alanlara bölünmüş olan fiziksel çevre sosyal örgütlenmenin nedenidir.

Burgess’a göre modern toplumun en önemli yönü kentlerin genişlemesi, büyümesidir. Modern yaşamın –gökdelen, metro, büyük mağazalar, günlük gazete, sosyal çalışma gibi- kentlere özgü görünümü tipik Amerikandır.

Sosyal hayatımızda ortaya çıkan en küçük değişiklikler bile sosyal sorunlara yol açar. Bunlar da en keskin biçimiyle yine Amerikan kentlerinde gözlenir. Büyüme ve yayılma süreçlerinin kentlere özgü yönleri vardır. Kentlerin büyümesini ve bu büyümenin ifadesi olan çeşitli özellikleri ‘Ortak Merkezli Daireler’ kuramı ile açıklamaktadır. (Tuna, 1987: 61)

E. Burgess’in mekânsal olarak büyümeyi açıkladığı ve birbirini içeren daireler aynı zamanda sosyal değişmelere de işaret etmektedir. “Mekânsal değişiklik sürecinde insan toplulukları yer değiştirmekte, konut ve iş mekânı kullanımlarında farklılıklar olmaktadır. Ardıllık süreci sonunda kent merkezinin yakınında geçiş bölgesini oluşturan; merkezin istilasıyla bozulma ve çevre kalitesinde düşüş gözlenir. Burası düşük gelir gruplarının yaşadığı, suç oranlarının arttığı bir mekân haline gelmiştir. Mekânsal hareketlilik, sosyal anlamda bozulmanın nedeni olmuştur.”( Güllüpınar, 2013: 63))

Burgess’ın ortak merkezli daireler kuramı rekabetçi ekonomik sistemin işleyişini simgelemektedir. İş bölgesi ilk dairede yer alır. Ardından geçiş bölgesi gelir. Bu bölgede çöküntü yerleri vardır. İşçi bölgeleri ikinci halkada yer alırken, üst gelir grupları daha dış bölgelerde yerleşmişlerdir.

Burgess’ın kentsel büyümeyi açıklayan ortak merkezli daireler modelinde kentler şu bölgeleri içermektedir:

1. Merkezi İşyerleri Bölgesi: Birinci daire kentin merkezidir ve kentin merkezini ve çekirdeğini iş merkezleri oluşturmaktadır. İlk bölgede, iş merkezleri, bankalar, dükkânlar, oteller, işhanları ve finans kurumları yer almaktadır ve toprak bu bölgede pahalıdır. Ancak bu bölge devamlı çevresindeki yerleşim bölgelerini tehdit ederek genişlemek ihtiyacındadır.
2. Toptancı ve İmalat Sanayi Bölgesi (Geçiş Bölgesi): İkinci daire daha fakir ve gelişmemiştir ve çöküntü alanlarından (slum) oluşmaktadır. Merkezin sürekli genişleme tehdidi altındadır. Genellikle fabrikalara yakın olan bu bölgeler işçi konutlarıyla çevrili olduğu için insanlar buralarda oturmak istemezler. Yeni göçmenlerin ve dar gelirli insanların oturduğu bir bölgedir. Bu bölge merkezin genişleme tehdidi altındadır. Ticari aktiviteler bu bölgeye doğru genişledikçe bölgenin eski kullanıcılarını taşınmak zorunda bırakmaktadır; bu durum arazi ve konut fiyatlarında da değişikliklere neden olmaktadır.
3. İşçi Yerleşim Merkezi Bölgesi: Üçüncü dairede yaşam standartları daha yüksek olan mavi yakalı sanayi işçileri oturmaktadır. İşyerlerine daha kolay ulaşabilmek ve geçiş bölgesinden uzaklaşmak için bu bölgeleri tercih ederler.
4. Üst Sınıf ve Memur Yerleşim Bölgesi: Dördüncü dairede, memur sınıfı, orta sınıf ve üst sınıftan insanlar yaşamaktadır. Burası, modern alışveriş merkezleri ve zenginlerin lüks mülklerinin bulunduğu özel, yalıtılmış bir bölgedir.
5. Banliyö Bölgesi (Commuters): Beşinci dairede, kentin sınırları ve merkezdeki iş bölgelerinden oldukça uzak olan bu bölgede banliyö alanları ve uydu kentler bulunmaktadır. (Güllüpınar, 2013: 64)