Bir Mühendis Olarak Pareto

Pareto, Torino Politeknik Okulu’nda bitirme tezini teorik bir konuda yazar: “Katı Cisimlerin Esnekliği Teorisinin Temel İlkeleri ve Onların İlişkilerini Tanımlayan Diferansiyel Denklemlerin Entegrasyonuyla İlgili Bir Araştırma”.

Pareto tezinde, katı cisimlerin esnekliğini tanımlayan bir denklemler seti ortaya koyar. Her sistem karşılıklı bağımlı parçalardan oluştuğu için, bazı elementleri etkileyen herhangi bir olay bir bütün olarak sisteme yansır. Pareto değişmenin sistem aracılığıyla yansıma biçimlerini düzenleyen ilkeleri belirlemeye çalışır.

Bu ‘denge dinamikleri’ fikri Pareto’yu simgeleyen bir yaklaşım hâline gelmiştir. Pareto, bir cismin hacminin, genişleme ve daralmayla ilişkili karşı dengeleyici kuvvetler tarafından belirlendiğini öne sürer. Bir sistem, dış şoklar tarafından rahatsız edilmediğinde nispeten sabit bir dengeye ulaşılabilir. Fakat dış çevre değiştiğinde karşı dengeleyici kuvvetler arasındaki denge ve böylece sistem değişir.

Bu analiz bazı ilginç özelliklere sahiptir. İlk olarak Pareto şöyle bir ayrım yapar: 1) Bir sisteme içsel dinamik süreçler ve 2) bu içsel süreçleri tetikleyen dışsal şoklar. İkinci olarak, bu dışsal şokların nasıl ortaya çıktıklarını açıklamak için hiçbir girişimde bulunmaz. Onları sadece veri olarak alır. Önemli soru şudur: İçinde yer aldığı ortam değiştiğinde bir sistemin içinde neler olur? Bu soruyu cevaplandırmanın tek yolu, sistemin temel bileşenleri arasındaki dengenin dinamiklerini anlamaktır. Üçüncü olarak, özel somut koşullara bağlı olarak karşılıklı dengeleyici kuvvetler değişmeyi hem artırabilir hem de geciktirebilir. Dördüncü olarak, bileşenleri arasındaki karşılıklı bağımlılığın doğasını anladığımızda, sistemin kendi ortamında değişimlerle karşılaştığında nasıl değişeceğini tahmin edebiliriz.

Pareto’nun kullandığı denge modeli dinamik bir doğaya sahiptir. O ne dünyanın statik olduğunu ne de statükonun iyi olduğunu ima eder. Tüm ‘dengeler’ değişir, zira hiçbir sistem boşlukta var olmaz. Bu yüzden, sistemin unsurlarının iç düzeni onun karşılıklı bağımlı bazı bileşenleri dış olaylardan etkilendiğinde değişir. Değişim sürekli olduğu için, bilimin hedefi karşılıklı dengeleyici kuvvetler arasındaki genel dinamikleri ve bir sistem farklı ihtiyaçlarla karşılaştığında mevcut dengenin iç yapısal değişiklikler üretme biçimini sergilemek olmalıdır. Pareto’nun çalışmasının daha sonraki evreleri onun denge analizini sosyal sistemlerin araştırılmasına uygulamayı mümkün kılan kavramları açıklama ve ilkeleri ortaya çıkarma süreci olarak görülebilir.

Pareto, 1869’da üniversiteden mezun olduktan sonra, devlet demir yollarında inşaat mühendisi olarak çalışmaya başlar. 1874’te özel sektöre girer ve kendi mühendislik eğitimi ve becerilerini uygulayabileceği farklı konumlarda çalışır. Bu dönemde daha büyük idari sorumluluklar yüklenir.