Spartalı Chilon (Khilon) Kimdir?

Sparta’lı Khilon, Damagetes’in oğludur. Kleobulos gibi onun da doğum ve ölüm tarihleri belli değildir. Beş ephoros’dan yani her yıl seçilen beş yüksek dereceli yöneticiden biriydi. MÖ VI. yüzyıla doğru Sparta’nın gelişiminde büyük katkıları oldu. Sparta’da iki düşman ailenin temsilcisi olarak iki kral vardı, Khilon kralların ateşli düşmanlarındandı.

Ephoros’lara kralları azletme hakkının verilmesini sağladı. İki yüz dizelik bir ağıt yazmış olduğu söylenir. Diogenes Laertios’a göre Khilon “İnsan geleceği görebildiği için büyüktür” dermiş. İleri yaşlarında iyiden iyiye zayıflamış. Olimpiyat oyunlarında yumruk kavgasında oğlu birinci gelince yüreği bu sevince dayanamamış ve ölmüş. Oyuna katılanların tümü bu çok sevilen kişiyi elleri üzerinde mezarına götürüp yatırmışlar. Diogenes Laertios bu olay üzerine şu şiiri yazmış: “Işığın taşıyıcısı Polydeukes’e sonsuz teşekkürler olsun. / Khilon’un oğlu yumruk kavgasında yaldızlı zeytin dalı kazandı. / Oğlunun taçlandırıldığını gören babası sevinçten öldüyse / Tanrılar onu cezalandırmadı, keşke ben de böyle bir ölümle ölebilsem.” (Şiirde adı geçen Polydeukes, Zeus ile Leda’nın oğlu ve Kastor’un kardeşi diye bilinir. Zeus’un bu iki kahraman oğlu Sparta’da sporun koruyucusu olan tanrılardır.) Onu temsil eden yontunun altında şu iki dize yazılıymış: “Savaşçı Sparta Khilon’u doğurdu, / Yedi Bilgeler’in en bilgesini.” Diogenes Laertios Khilon’un Periandros’a bir mektubunu bize ulaştırır: “Bana dışarıya bir sefer yapacağınızı ve sefere katılacağınızı yazıyorsunuz. Bana kalırsa mutlak bir yönetici kendi ülkesinden güvenli değildir ve bir tiran için o güzelim ölümünü evinde ölmek mutluluktur.” Yurttaşlarının gözünde Khilon bir kahramandı. Yurttaşları onun adına bir tapınak kurmuşlardı. Khilon’dan bize kalan özdeyişlerin bazılarını buraya alalım:

– Kendini tanı.
– İçerken çok konuşmamaya özen göster, yoksa yanlışlar yapmaktan kendini alamazsın.
– Özgür insanları tehdit etme, bu hiç doğru olmaz.
– Kimseleri çekiştirme, yoksa hiç hoşuna gitmeyecek sözler işitirsin.
– Dostlarınla yiyip içmeye gidiyorsan ağırdan al, başkalarının yardımına koşuyorsan acele et.
– Bir insana mutlu diyebilmek için onun ölümünü bekle.
– Büyüklerine saygılı ol.
– Başkalarının işleriyle yerli yersiz ilgilenenlerden kaçın.
– Bir yitim bir utanç verici kazançtan daha değerlidir; birinci durumda bir kere üzülürsün, ikinci durumda her zaman.
– Zavallılara gülme.
– Evini iyi yönet.
– Dilin usundan öne çıkmasın.
– Öfkeni dizginle.
– Yolda yürürken acele etme, elini de kaldırma, bunu deliler yapar.
– Yasalara uy.
– Bir adaletsizlikle karşılaştığın zaman onu yapanlarla uzlaş, bir hakaret sözkonusuysa intikamını al.

Hazırlayan: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Ömer YILDIRIM’ın Kişisel Ders Notları. Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Felsefeye Giriş” ve 2., 3., 4. Sınıf “Felsefe Tarihi” Dersleri Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Açık Öğretim Felsefe Ders Kitabı