Baden Felsefe Okulu
Baden Okulu ya da Baden Felsefe Okulu, idealizm’i benimsemiş bir yeni-Kantçı harekettir.
Almanya’nın Baden kentinde Heidelberg Üniversitesi ve Freiburg Üniversitesi profesörleri tarafından benimsenen bu idealist yeni-Kantçılık, nesnel yasalarını yadsıdığı tarih’i, bir yöntem olarak doğal bilimsel yöntemin karşısına koymuştur.
Wilhelm Windelband tarafından kurulan Baden Okulu daha sonra Heinrich Rickert tarafından idare olunmuştur. Bruno Baucht, Ernst Troeltsch ve Hugo Münsterberg gibi düşünürlerin çalışmalarıyla ün kazanan Baden Felsefe Okulu Alman yeni-Kantçılık anlayışının bir koludur.
Baden Felsefe Okulu düşünürleri başlangıçta felsefelerini geliştirdikleri kavramları Immanuel Kant’ın transandantal yöntemine, kavramcılık anlayışına ve idealist düşüncesine dayandırırken sonraları bu temelden uzaklaşmıştır.
Baden Okulu’nun felsefi kökleri, tartışmaya açık olsa da Wilhelm Windelband’ın 1883 tarihli “Critical or Genetic Method?” adlı makalesine dayanmaktadır. Windelband bu çalışmasında hem Baden Felsefe Okulu’nu karakterize edecek felsefi bakış açısının açık bir açıklamasını vermiş hem de Kantgil felsefeye dönüşün ilk ışıklarını yakmıştır. Ayrıca bu makaledeki temel fikirlerin çoğunu Windelband’ın öğretmeni olan Hermann Lotze, “Logic” (1874) adlı eserinde ifade etmiştir. Bahsi geçen bu eser, “gerçek ve gerçek olmayan” arasındaki ayrıma dayanır ve düşüncenin uyması gereken yasaları, psikolojik anlamda zihinsel süreçlerin uyduğu yasalar olarak tanımlar.
Baden Okulu felsefesine göre düşüncenin içeriği nesneldir; çünkü paylaşılabilir olmakla kalmayıp düşünceden bağımsız bir gerçekliğe sahiptirler. Bu içerikler gerçek olmakla birlikte görülmezler, var olamazlar ve bir varlığa sahip değillerdir; fakat geçerlidirler. Bu bağlamda Lotze, açıkça Kantgil felsefeye dönüş çağrısında bulunmasa da Baden Okulu’nun Kant’a dayandırarak açıkladığı pek çok temayı dile getirmiştir.
Hazırlayan: Sosyolog Ömer Yıldırım
Kaynak: “Felsefe Ansiklopedisi: Kavramlar ve Akımlar”, Cilt: 1 A-D, s. 124-125, Orhan Hançerlioğlu
