Mantığa Giriş

Tanım çeşitlerini anımsarsak, her şeyin tanımı yapılabilir ancak her şeyi içlemsel olarak tanımlamak mümkün değildir. O hâlde içlemsel olarak nelerin tanımı yapılamaz? Bu kategorileri şu şekilde sıralayabiliriz: – Porphyrios ağacından hatırlanırsa, kategorilerden en üstte bulunan […]

Bir kavramın zihinde ne olduğunu veya ne anlama geldiğini gösteren tasarıma nelik denir. Her kavram zorunlu olarak bir neliğe sahiptir. Çünkü her kavram, düşünülen bir şey olarak zihinde vardır. Eğer bir kavramın zihnin dışında (nesnel […]

Kaplam, kaplayan ve kuşatan demektir. İçlem ise bir kavramın kendine has özellikleriyle tanımlanmasıdır. Kaplam, bir kavramın kapsadığı veya içine aldığı bireyleri, içlem ise bu bireylerin ortak özelliklerini gösterir. Başka bir deyişle kavramın kapsadığı konu ve […]

Kavram, bir nesnenin zihindeki tasarımıdır. Bu bir yönüyle nesneye, diğer yönüyle anlama ifade eder. Kavramın dildeki karşılığına terim denir. Kavramlar yoluyla düşünür, düşündüğümüzü dil yoluyla aktarırız. Kavram, hayalden farklıdır. Hayal bir objenin belli bir anının […]

Mantık doğrusuna, düşünme ilkeleri aracılığıyla ulaşılır. Mantıksal doğrular, düşünme ilkelerine uygun doğrulardır. Mantık ilkeleri doğru düşünebilmek için uyulması gereken temel ilkelerdir. Günlük hayatta bu ilkeler doğrultusunda düşünme eylemini gerçekleştirdiğimiz için bu ilkelerle çelişen, bunlara karşıt […]

Mantık doğa bilimleri (fizik, kimya, biyoloji vb.) gibi deney ve gözlem yaparak bilgi doğrusunu araştırmaz. Mantığın amacı, mantık doğrusuna ulaşmaktır. Akıl ilkelerinden kaynaklanan doğruya, mantık doğrusu denir. Mesela; “bütün kuşlar uçar” dedikten sonra, “serçe uçar” ifadesinin doğru olması gerekir. Bilgi doğrusu […]

Mantığın kurucusu Aristoteles (M.Ö. 384-322)’tir. Aristoteles’ten önce de mantıksal düşünme konusunda çabalar ve dağınık bilgiler vardı. Ancak Aristoteles mantığı sistemli bir bilgi alanı haline getirmiştir. Bu anlamda, Aristoteles mantığı bulan kişi değil, ama onu sistemli […]

Özdeşlik ilkesi, çelişmezlik ilkesi ve üçüncü hâlin imkânsızlığı ilkesi birbirleriyle ilişkilidirler ve birbirlerini tamamlar. Ancak, bunların dışında sonradan ortaya atılan bir ilke daha vardır ki, bu da yeter-neden ilkesidir. Yeter- neden ilkesi, bir şeyin var olabilmesi için yeterli sebebin […]

Özdeşlik ve çelişmezlik ilkelerini tamamlayan akıl yürütme ilkesidir. Üçüncü halin olanaksızlığı ilkesi, bir önermenin ya doğru ya da yanlış olduğunu ifade eder. Bir yargı, doğruluk değerlerinden ancak birini (doğru ya da yanlış) taşıyabilir. Bir şey ya kendisidir ya […]

Bir şeyin aynı anda hem kendisi hem de kendisinden başkası olamayacağını öne süren mantık ilkesidir. Çünkü, özdeşlik ilkesi gereği, bir şey sadece kendisiyle özdeştir. Bir şeyin hem kendisi hem de başkası olamaması durumuna çelişmezlik denir. İki karşıt önermeden […]