George Boole’un Yaşamı

George Boole 2 Kasım 1815’de İngiltere’nin kuzeyinde Lincoln’de doğmuştur. Lincolnshire’da yüz yıllardır yaşayan bir aileden gelen babası John Boole bir ayakkabıcı olarak yetiştirilmiş olmasına rağmen bilim aletleriyle, özellikle de teleskoplarla ilgiliydi. George’un kendisinden küçük bir kız, iki erkek kardeşi daha vardır.

George Boole tüm yaşamı boyunca göstereceği utangaç ve çekingen karakterine rağmen yerel okullarda fark edilir bir üne sahip olmuştur. Sınıftaki eğitimini sınıf dışında öğrendikleriyle desteklemiştir. İlk çocuk olarak ailesinin göz bebeği olmuş, babası ile akşamlarını kameralar, kaleydoskoplar, mikroskoplar, teleskoplar ve güneş saatleri yaparak geçirmişlerdir.

Ancak Boole ilk ününü klasik dillere ilgisi ile kazanmıştır. Yerel bir kitapçıdan Latince öğrendikten sonra kendi kendine klasik Yunanca öğrenmiştir. On dört yaşında Yunanlı şair Meleager tarafından yazılmış bir kasidenin vezinli çevirisini yapmıştır. Bu çeviri Boole’un babasını o kadar etkilemiştir ki o bunun çevirmeninin yaşı ile birlikte yayınlanması için yerel gazete Lincoln Herald’ı ikna etmiştir. Yerel bir okul müdürü editöre çevirinin herhangi bir on dört yaşındaki çocuğun yapabileceğinin çok üstünde olduğunu yazmıştır.

Henüz onlu yaşlarında dini açıdan Angilikan Kilisesi’ne karşı tavır geliştirmiştir. İngiliz Ortodoks Kilisesi’ne bağlı olarak yetişmesine rağmen dillere olan yeteneği Hıristiyan teolojisinin büyük bölümünü okumasına imkan vermiştir. Bazı ilk defterlerde Boole Hıristiyanlıktaki üçlemeyi uzayın üç boyutu ile karşılaştırmıştır. Erken yaşta eski Musevi görüşü olan mutlak bir birlik olarak Tanrı görüşüne ilgi geliştirmiştir. Bir süre Musaeviliğe dönme fikrini bile düşünmüştür. Sonunda Anglikan Kilisesi’ne bağlı olmayan bir Üniteryen olmuştur.

On yedi yaşında Doncaster’da okul öğretmeni olmuştur. Anglikan Kilisesi’ne karşı dini görüşleri orada kısa süre kalmasına neden olmuş ve bir sene içinde Liverpool’da bir göreve gitmiştir. Bir öğretmen ve yönetici olarak yeteneklerinden emin bir şekilde altı ay sonra Liverpool’daki görevini bırakıp Lincoln’e geri dönmüş ve 1834 sonbaharında genç erkek ve kız çocukları için gündüzlü bir okul olan Klasik Ticaret ve Matematik Akademisi’ni açmıştır.

1838’de ise Waddington’da daha büyük bir akademinin tüm yönetimini üstlenmiştir. Lincoln’den sadece dört mil uzaklıkta olan Waddington ile Boole Lincoln’deki yardım ve eğitim enstitüleri ile bağlarını sürdürebilmiştir. Yirmi yaşında tutarsız kadınların rehabilitasyonu için bir merkez olan Lincoln’deki Kadın Tövbekarlar Evi’nin eş kurucusu ve mütevellisi olmuştur. Aynı zamanda çalışma saatlerine makul sınırlar arayan bir organizasyon olan Erken Kapanma Birliği’nin de bir memuru olmuştur.

Boole’un Lincoln’deki en önemli yurttaşlık birliği, kuruluşu onun 1834’deki dönüşüyle çakışan Mekanik Estitüsü’dür. Bu enstitü çalışan sınıfın ilerlemesi için bir ticaret okuluyla kitap ödünç veren bir kütüphanenin birleşimidir. Babası buranın ilk müdürü olmuş ve kütüphanede Royal Society yayınları ile Newton’un Principia’sı, Laplace’ın Mécanique céleste ve Lagrage’ın Mécanique analytique gibi büyük İngiliz ve kıta Avrupası eserlerinin bulunmalarını sağlamıştır. George Boole bu kitapları iyice anlamak için gerektiğinde defalarca okuyarak adeta yutmuştur.

Boole, Kraliyet Topluluğu’nun bir üyesi ve Mekanik Enstitüsü’nün başlarından biri olan Sir Edward Bromhead ile tanışıklığından da büyük fayda görmüştür. Bromhead Cambridge mezunudur ve matematik dahisinden anlayan kabiliyetli amatör bir matematikçidir. Boole, Bromhead’i hemen Lincoln’ün dışında aile malikanesi olan Thurlby Hall’da defalarca ziyaret etmiş ve kütüphanesinden birçok kitap ödünç almıştır.

1843’de yazdığı makaleyle en iyi makale ödülünü almasına rağmen Boole, kendi çalışmasını seçkin matematikçilerin çalışmalarından daha düşük seviyede görerek onlarla tanışmayı reddetmiştir. Aslında 1845’de neredeyse otuz yaşındayken Cambridge’de lisans yapmayı düşünmüştür. Ebeveynleri için devam eden finansal sorumluluğundan kaçamayacağını fark ettiğinde Boole yön değiştirmiş ve üniversite profersörlüğü aramaya karar vermiştir. Boole’un şansına hükümet 1846’da İrlanda’da üç yeni kolej kurmak için kanun tasarısı geçirmiştir. Boole hemen bu yeni kolejlerde profesörlüğe başvurmuş ve bir yıl içinde atanacağını ümit etmiştir. Ancak Boole’un güneybatı İrlanda’da Cork’da bulunan Queen’s Koleji’ne atanması babasının ölümünden kısa süre sonra ancak Ağustos 1849’da gerçekleşmiştir. Queen’s Koleji’nde Boole kısa zamanda rektörlüğe atanmıştır.

Boole Cork’a vardığında Yunanca profesörü ve Kolej’in rektör yardımcısı olan John Ryall ile kısa zamanda yakın arkadaş olmuştur. 1850’de Boole Ryall’ın on sekiz yaşındaki yeğeni Mary Everest ile tanışmıştır. Mary’nin babası Thomas Anglikan Kilisesi’nde Papazdır. Ağabeyi Sir George Everest Hindistan’ın Yer Ölçümcü Generali ve kendisinin ismini verdiği dünyanın en yüksek dağını ilk tetkik eden kişidir.

Bir çocuk olarak sadece İngiltere’nin kuzeyini bilen Boole’un aksine Mary Everest dünyayı görmüştür. Babası verem hastasıdır ve Fransa’nın daha sağlıklı ikliminde homeopati tedavisi görmek üzere birkaç seneliğine izin almıştır. Papaz Everest zindelik veren sabah egzersizleri olarak uzun yürüyüşlere ve kahvaltıdan önce soğuk banyolara da inanırdı. Tedavi Everest ailesinin evine dönmesini sağlayacak kadar iyi gelmiştir.

Günlüğünde Boole sık sık aşık olup sonradan vazgeçen ümitsiz bir romantik olduğunu itiraf etmiştir. Buna rağmen Mary Everest’e ilk tanıştıklarında romantik bir ilgi duymuştur. 1855’de Thomas Everest kızını muhtaç bırakarak ölünce George Boole hemen evlilik teklifinde bulunmuştur. Mary kabul etmiş ve Eylül 1855’de evlenmişlerdir. Beş kız çocukları dünyaya gelmiştir.

24 Kasım 1864’de Boole evinden Kolej’e şiddetli yağmur atında uzun bir yürüyüş yapmıştır. Islak kıyafetlerle ders verdikten sonra eve uzun bir yürüyüşün ardından geri dönmüştür. Eve vardığında yatağa yıkılmış ve ateşlenmiştir. Homeopatinin doğruluğundan hâlâ emin olan Mary Boole kocasını iyileştirmek amacıyla üstüne kova kova soğuk su dökmüştür. Ancak Boole’da bronşiyal zatürre gelişmiştir. Soğuk su tedavisi onu daha kötü yapmıştır. Mary Boole sonunda 5 Aralıkta bir doktor çağırmayı kabul etmiştir. Ancak artık çok geç olmuştur. O zamana kadar Boole ateşli derin bir komaya girmiş, üç gün sonra da ölmüştür.

Boole yaşamı boyunca birçok ödül almıştır. Dublin’deki Trinity Koleji ve Oxford Üniversitesi onu fahri doktora ile ödüllendirmiştir. 1857’de Kraliyet Topluluğunun bir üyesi olmuştur. Ancak belki de gelecek nesiller Boole’a en büyük onuru vermişlerdir. Birçok bilgisayar dilinde DOĞRU ve YANLIŞ değeri alan nesneler mevcuttur. Bunlara “Boole değişkenleri” denir.