Alexander Polyhistor

Kendi döneminde üretken bir yazar, tarihçi ve filozof olarak tanınan Alexander Polyhistor‘un mevcut yazıları parçalıdır ve genellikle ikincil veya yorumlanmış kaynaklardan alıntılanmıştır.

Antik Yunan ve Roma imparatorluğunun coğrafyalarını kayıt altına almasının ve Helenistik Yahudi bilginlerin aksi takdirde kaybolacak olan yazılarını kopyalamasının yanı sıra Alexander Polyhistor, yazılı tarihlerde tam anlamıyla bir Pisagorcu olarak tanınmasa da Pisagor öğretilerini yorumlamasıyla tanınır.

Alexander’ın Pisagorcu görüşlere dair yazıları temel doktrinleri ele alır: Birlik olarak sayıların uyumu ve matematiksel dünyanın fiziksel dünya üzerinde üstünlüğü olduğu ya da fiziksel dünyanın varlığını açıklayabileceği ideali. Yine de Pisagorcu sayılar ve birlik kavramlarının, her birini doğuran düzenin ve bunların madde kavramı ve evrenin kökeniyle ilişkisinin sıklıkla çelişen anlatımları, Alexander Polyhistor‘un yorumunun Pisagorcu düşünürlerin çeşitli çizgilerini nasıl tamamladığını ya da somutlaştırdığını kesin olarak belirlemeyi zorlaştırır.

Bununla birlikte, Alexander Polyhistor’un bu fikirleri uzlaştırma girişimi, antik Pisagor düşüncesinin kısa ve değerli bir kalıntısı olarak kabul edilir ve önemi hâlâ akademisyenleri ilgilendirmektedir.

Tam adıyla Lucius Cornelius Alexander Polyhistor, Sulla’nın Pontuslu Mithridates’e karşı yürüttüğü savaşta Romalılar tarafından hapsedilen ve köle olarak Roma’ya getirilerek öğretmen olarak çalıştırılan Yunanlı bir bilgindir.

Aleksander serbest bırakılmasından sonra İtalya’da bir Roma vatandaşı olarak yaşamıştır. Felsefe, coğrafya ve tarih üzerine o kadar çok kitap yazmıştır ki Polyhistor adını almıştır.

Alexander’ın yazıları artık kayıptır; sadece antik dönem ve Doğu Akdeniz konularında değerli bilgiler sağlayan fragmanlar günümüze ulaşmıştır. En önemli eseri ise antik dünyanın neredeyse tüm ülkelerinin tarihi ve coğrafi anlatımlarını içeren 42 kitaptan oluşuyordu. Diğer önemli eseri Yahudiler hakkındadır; aksi takdirde haklarında hiçbir şey bilinmeyecek olan Yahudi yazarlardan önemli bölümleri yeniden yorumlayarak yayınlamıştır.

Alexander Polyhistor‘ın öğrencilerinden biri, Augustus tarafından Palatine kütüphanesinin yöneticisi olarak atanan Latin yazar, bilgin ve Ovid’in arkadaşı Gaius Julius Hyginus’tur.

Bir filozof olarak Alexander Polyhistor, Diogenes Laertius’un Lives and Opinions of Eminent Philosophers adlı eserinde birkaç kez bahsettiği Philosophers’ Successions‘ı yazmıştır.

Diogenes genellikle Alexander’ın Sokrates, Platon, Kireneli Karneades, Solili Chrysippus, Elealı Pyrrhon ve daha başkaları hakkındaki biyo-bibliyografik bilgilerini kullanmıştır. Ayrıca Pisagorcularla ilgili bir pasaj, çeşitli düşünceler (çelişkiler, kader, yaşam, ruh ve bölümleri, mükemmel şekiller üzerine) ve farklı meraklar (fasulye yemeyin, beyaz horoza dokunmayın ve benzeri) içerir.

Yazan: Sosyolog Ömer Yıldırım