Panlojizm (Mantıkçılık) Nedir?

Panlojizm, Fransızca Panlogisme kavramından türetilen ve her şeyin mantıksal ilişkilerden meydana geldiğini ileri süren öğretidir. Özellikle Marburg Okulu’nun mantıkçı filozoflarının yaklaşımı olarak bilinmektedir.

Erdmann’ın Hegel doktrinini ifade için kul­landığı bir kelime olarak karşımıza çıkan panlojizm. Hegel’e göre her reel olan akli­dir ve akli olan reeldir, anlayışıyla açıklanabilirdir. Öyle ki reel, sadece akli dü­şüncenin kanunlarıyla inşa edilebilir. Hegel âlemde cevher ve yegâne varlık olarak Mutlak Fikir’i kabul ettiği için, bu her şeyin aslı olması sebebiyle, her şey onun kanununa göre meydana gelecektir. Fikrin kanunu, doğrudan doğruya mantık olduğuna nazaran var olan her şey aklîdir, mantıkîdir ve âlem de bir mantıkî birlikten ve oluştan ibarettir. Daha geniş anlamda; akılsal olan gerçek, aklen izah edilebilir, fakat onu düşüncenin kanunlarından çı­karmak imkânını göz önüne almadan da bu olabilir, diyen doktrindir.