John Locke’un Dil Anlayışı
Denemeler’in 3. Kitabı dil ve sözcükler üzerinedir.
Locke’a göre Tanrı insanı toplumsal bir varlık olarak yaratmış ve bunun için ona dili vermiştir. İnsan diğer canlılarda bulunmayan sesler çıkarır ve bu sesleri idelerinin imleri-sembolleri yapar. İnsan, düzenli sesler olan sözcükleri zihninde bulunan idelerin sembolleri olarak kullanır. Sonra bu sembolleri öteki insanların idelerinin yerine kullanır. Nihayet bunları nesnelerin sembolleri olarak kullanır. Bu şekilde sözcükler aracılığıyla öteki insanlarla iletişim sağlanır.
Sözcüklerin büyük bölümü geneldir. Binlerce tikeli tek tek adlandırmak imkânsı z olduğu için bu genellik kaçınılmazdır. Genel bir terim, birbirine benzeyen varlıkların her birinde, kendine özel olanları bir tarafa bırakıp tümünde ortak olan şeyleri birleştirmek suretiyle zihinde oluşturulan genel ya da tümel ideye verilen addır. İnsan, hayvan, bitki gibi genel cins ve tür adları bu şekilde üretilirler. Bunlar zihnimizde önce tümel bir kavram olarak oluşurlar sonra bu kavram ya da ideye bir ad verilerek genel terim oluşturulur. Felsefede tümeller bahsindeki bu anlayışa kavramcılık (konseptüalizm) denilir.
Locke’a göre bu genel terimler soyutturlar. Bunlar zihinsel varlıklardır; bu nedenle, bunlara dış dünyada bir tek somut varlık cinsinden bir karşılık aramak boşunadır. Yani genellik ve tümellik hangi alanda olursa olsun, salt düşünme yetimizin ürünüdür. Bu şekilde cins ve tür terimleri elde edilir: Bu terimler anlama yetisinin ürünü olmakla birlikte, bunların temellerinde şeylerin benzerlikleri vardır. Bunlar birbirine benzeyen şeylerin gerçek özünü oluştururlar ve bu soyut ideler birbirine benzeyen şeylerin oluşturduğu cins ve türlerin özünü oluştururlar. Bu özler var edilemez ve bozulmazlar; çünkü türlerin bireyleri gelip geçici de olsa bu soyut özler varolmaya devam ederler. Daha sonra bu soyut ideler varoluşları bakımından Berkeley tarafından şiddetle eleştirilecektir.
Hazırlayan: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Ömer YILDIRIM’ın Kişisel Ders Notları. Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Felsefeye Giriş” ve 2., 3., 4. Sınıf “Felsefe Tarihi” Dersleri Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Açık Öğretim Felsefe Ders Kitabı
