Austin’in Yöntem Anlayışı
Ryle’ın da açığa çıkardığı gibi felsefede kategori hataları ve benzeri hatalar yapmak bu kadar kolay ise, bu sorunlardan sakınmak nasıl mümkün olabilir? Austin’in bu konudaki reçetesi ne zaman ne söylememiz gerektiğine azamî özen göstermemizdir.
Austin felsefî söylemde ön plana çıkan sözcükleri inceler ve onların kullanım kuralları üzerinde durur. “A Plea for Excuses” başlıklı yazısında önerdiği yönteme ilişkin görüşlerini sunar. Yazının genel olarak konusu sorumluluktur. Austin sorumluluk gibi büyük bir konuyu doğrudan ele almaktansa, bahane ve özürler üzerinde durur. Bunların hangi koşullarda ifade edildiğini, eylemlerin meşrulaştırılmasından ne anlamda farklı olduklarını, nasıl değerlendirildiklerini inceler. Bu incelemesi sırasında Ryle’ın ya da Wittgenstein’ın işaret ettiği hataları yapmamaya özen gösterir.
Austin’in bu makalesinde örnekleme yoluyla göstermeyi içerir. Aynı zamanda gündelik dil felsefesinin yöntemlerinin bir savunusudur. Dildeki mevcut ayrımlar ve çeşitlendirmeler Austin’e göre, insanların yapmaya değer ve gerekli buldukları ayrımlar ve çeşitlendirmeleri içerir. Bunlar zamanın (ve evrimin) testlerinden geçmiş ve bir işe yaradıkları için oradadır. Austin’in verdiği bir örnek “yanlışlıkla” ve “kazayla” ifadeleri ile ilgilidir. Austin bu iki ifadenin hangi bağlamlarda farklılaştığını tartışır.
Austin’e göre sözcükler ve onların kullanımları ile ilgili farkındalığımızı artırmamız, görüngüleri algılamamızı keskinleştirmemizi sağlayacaktır. Öte yandan Austin bu yöntemin tüm felsefî sorunları nihaî olarak çözeceğini de söylememektedir. Bir başka deyişle felsefî tartışmalarda son sözü bu yöntem söylemeyecektir. Ama Austin’e göre ilk söz, bu yönteme dayanarak söylenmelidir.
Austin, bu çözümlemeleri sırasında bazı kelime oyunlarını da önerir. Bu yöntemlerden birisi şöyledir: Anahtar bir kavramın anlaşılmasında bu kavramla ilintili bir kavram alınır ve sözlükten anlamlarının açıklamasına bakılır. Bu işlem, seçilen sözcükler için de tekrarlanır. Bu işlemler sırasında, aynı sözcükler tekrar etmeye başladığında çember kapanmış ve amaca ulaşılmış olur.
Hazırlayan: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Ömer YILDIRIM’ın Kişisel Ders Notları. Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Felsefeye Giriş” ve 2., 3., 4. Sınıf “Felsefe Tarihi” Dersleri Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Açık Öğretim Felsefe Ders Kitabı
