Argüman bir önermeler dizisidir. Bu önermeler dizisi içinde kimi önermeler öncüller ya da varsayımlar olarak adlandırılır, diğer bir önerme ise sonuç olarak adlandırılır. Argüman ise bu öncüller ile sonuç arasında bir ilişki kurabilmeye yarayan araçlardır.

Argüman kelime anlamı ile genel olarak ‘kanıt’ ya da ‘tez, iddia veya sav’ şeklinde kullanılmaktadır. Herhangi bir durumu kanıtlamak ya da desteklemek amaçlı elde edilmiş olan biçiminde dile getirilmektedir. Amaca uygun olarak gündelik yaşamda sözlü ya da yazılı şeklinde kullanılabilir.

Argümanlar ayrıca geçerli argüman ve geçersiz argüman olarak iki grupta ele alınabilir. Örneğin Ahmet 30 yaşından büyük ise “Ahmet 25 yaşından büyüktür.” önermesi geçerli argüman olur. Geçersiz argümanlarda ise öncül ile sonuç arasında ilişki kurulamaz. Gene Ahmet 25 yaşında ise “Ahmet 30 yaşından büyüktür.” önermesi geçersiz argüman olur; çünkü öncül ile sonuç arasında bir ilişki kurulamamıştır.

ARGÜMAN NASIL OLUŞTURULUR?

Argümantasyon süreci, argümanların nasıl oluşturulacağının yol haritasını verir. Argüman oluşturmak doğruya ulaşma çabasındaki felsefi düşünce için son derece önemlidir.

Felsefenin olmazsa olmazı şüphe etmektir. İşte felsefi argümanlar da bu şüphe üzerinde kurulu ve daima şüpheye de açıktır. Şüpheye gidermek için argümantasyon, yani gerçeklere dayanan önermeler dizisi ile akıl yürütme gerçekleştirilmelidir.

Konuyu Örnekleyelim

• Ahmet ders çalışırsa sınıfını geçecektir.
• Ahmet ders çalışmıştır.
• O hâlde Ahmet sınıfını geçecektir.

Yukarıda verili önermeler dizisinin tamamı, argümana örnektir.

Argüman, delil; argümantasyon ise delillendirmek anlamında kullanılabilmektedir.

Felsefede argümantasyon mantık kürsüsünün, yani düşünmeyi ve konuşmayı ele alan disiplinin bir konusu olarak ele alınmaktadır. Kelime kökeni olarak Latinceden gelen arguere parlatmak, aydınlatmak, bilinir kılmak anlamına sahiptir. Günlük İngilizcede ise argument sözcüğü, tartışmak anlamına gelmektedir.

ARGÜMANTASYONUN YAPISI

Çoğu akıl yürütme genelden özele ya da özelden genele olacak şekilde gerçekleşir. Bunların dışında benzeterek, çıkartarak ya da saçmaya indirgeyerek de düşünülebilir. Yalnız biz bilimin ve felsefenin en temelinde yer alan iki tip gerekçelendirmeyi vurgulayarak tartışmamızı “argüman nedir?” sorusu ile sınırlayacağız.

• Dedüktif (Tümdengelimsel) Argüman: Genel (Tümel) önermeden özel önermeye varmaya çalışır. Sonucun öncüllerden zorunlu olarak çıkmasına göre “geçerli” olur. Eğer öncüllerden biri biri yanlışsa “geçersiz” sonuca yol açar.
• İndüktif (Tümevarımsal) Argüman: Dedüktif argüman kadar kesin ve doğru bilgi veremez. Bunun sebebi tikel kanıtlarla tümevarıma ulaşacak kadar kesin bilgiye ulaşamamamızdır. Bu yüzden tümevarımda geçerlik yerine güçlü ya da zayıf argümandan bahsedilir.

Argümantasyonun Önemi

Bütün düşünceler argümanlar üzerine kurulmalı ve karşı fikirlerden de kendi fikirlerine temel oluşturabilecek argümanlar sunmaları istenmelidir. Çünkü insanlar genel olarak temelini bilmedikleri düşüncelere kendilerini kaptırabilmekte ve kendileri olmayı bırakmaktalardır. Bunun sonucunda da birçok insan, kendi aklını kullanmaya cesaret edememektedir.

Hiçbir bilgi iddiası, temelsiz, dayanaksız ve tutarsız olarak kendi başına yeterli değildir. Bilgi iddialarının temellendirilmesi, bu temeller üzerine açıklanması ve kanıtlarla desteklenmesi, “doğru” bir düşünce bildirimi için olmazsa olmaz niteliktedir.

Özellikle yüz yüze tartışmalarda öne sürülen iddialar, bu temeller oluşturulamadığı için çoğu kez tartışmadan uzaklaştırılmakta ve tartışmanın ana konusu sapmaktadır. İşte felsefi tartışmalarda bu durumun önüne geçebilmek için argümantasyon gerçekleştirilmekte ve fikirler belli zeminlere oturtularak sağlam temeller üzerinde inşa edilmektedir. Bu sebeple özellikle felsefi tartışmalarda argüman oluşturabilmek son derece önemlidir.

Video Anlatım: Argüman Nedir?

Dış Bağlantılar

• What is an argument?

Hazırlayan: Sosyolog Ömer Yıldırım