Kulak Ses Kaynağını Nasıl Saptar? Ses Kaynağının Saptanması

Ses kaynağı nasıl saptanır? İnsanlar gözleri kapalı olsa da sesin nereden geldiğini kolayca tahmin edebilirler. Bu konuda iki açıklamadan söz etmek mümkündür. Sesin kulaklara ulaşımındaki zaman farkı ve iki kulak arasındaki mesafeden kaynaklanan durum sesin kaynağını doğru şekilde bulmamıza yardıma olmaktadır. Ses önce kısa yoldan yakın kulağa daha sonra da diğer kulağa ulaşmaktadır. Sesin iki kulağa ulaşmadaki zaman farkı sesin kaynağını bulmayı kolaylaştırmaktadır.

Sesin kulaklara hangi şiddette ulaştığı da sesin kaynağını bulmada bir ipucu oluşturmaktadır. Sesin kaynağına yakın olan kulak, sesi diğer kulağa kıyasla daha şiddetli olarak almakta ve kaynağın yerini saptamak kolaylaşmaktadır. Ses tam karşıdan ya da tepeden iki kulağa aynı şekilde ulaştığında ise kaynağı saptamak kolay olmamaktadır. Bu durumda baş iki yana ya da yukarı aşağı hareket ettirilerek sesin kaynağına ilişkin ipuçları aranmaktadır.

Ses kaynağının uzaklığını anlamada sesin yansıyacak ilerleme özelliğinin etkisi önemli rol oynamaktadır. Sesin daha yankılı olması sesin kaynağının daha uzakta olduğunu göstermektedir. Sesin ne yönde hareket ettiğini anlamak için gözlerin açık olmasına gerek yoktur. Caddede hareket eden bir arabanın sesi önce bir kulağa, sonra diger kulağa ulaşarak hareket hissini oluşturduğu gibi bu durum Doppler etkisi adı verilen olayla açıklanabilmektedir. Arabanın hareket ettiği yöndeki ses dalgalar, arabanın hızıyla ilişkili olarak basınç altında sıkışma gösterirler. Ters yöndeki ses dalgalara arabanın hızıyla ilintili bir şekilde daha gevşek durumdadırlar. Kulaklarımız bu noktada ses dalgalarının durumunu algılayıp hareket ile ilgili duyumu sağlarlar (Cüceloglu, 2006).

Derleyen: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Psikolojiye Giriş” ve 2. Sınıf “Deneysel Psikoloji”, 4. Sınıf “Sosyal Psikoloji” Dersi Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Açık Öğretim Psikoloji Ders Kitapları ve MEB Liseler İçin Psikoloji Dersi Ders Kitapları