|
Kötümserlik (Pesimizm) Nedir?
Her şeyin kötü, hatta mümkün olabileceği kadar kötü olduğunu veya
kötülüklerin toplamının iyiliklerin toplamından daha ağır bastığını
ileri süren felsefe öğretisi.
Kişisel kötümserlik, bir mizacın veya bir karakterin dile gelişinden
başka bir şey değildir (msl. Lord Byron, Leopardi, Madam Aekermann
v.b.). Sistemli kötümserlik ise, düşünceye dayanan, tabiat ve hayat
hakkında bir görüş olarak ileri sürülür.
Bu kötümserlik (msl. Buddha'cılıkta) dini bir görünüş kazanır ve şu dört
önermede özetlenir: acı, varoluştan ayrılmaz, acı, arzunun çocuğudur;
acı ve varoluş, nirvana yoluyla ortadan kalkabilir; nirvana, arzunun yok
edilmesiyle ve insanın tam bir ilgisizliğe kapılmasıyla elde edilir.
Schopenhauer, Buddha'cılığın öğretilerini yeniden ele alarak bir insan
tabiatı analizinden hareket eder: olmak, davranmak demektir; davranmak
çaba göstermektir, irade her şeyin ilkesi, özü ve temelidir. Tabiatta
her şey iradedir, demek ki her şey acı çekmektedir. Schopenhauer,
öğretisinden evrensel merhamet ahlâkına varır. Hartmann, iradenin yerine
bilinçdışını koyar ve bilinçdışının, bizi gerçek çıkarlarımıza aykırı
düşen kendi amaçlarına göre yönettiğini söyler.
Acıların toplamı, nazların toplamından her zaman daha ağır basacaktır;
çünkü acı, geçici bir ilinek değildir; varlığın özünden gelir ve ancak
varlıkla birlikte ortadan kalkabilir.
Derleyen: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf
"Felsefeye Giriş" ve 3. Sınıf "Çağdaş
Felsefe Tarihi" Dersi Ders Notları (Ömer YILDIRIM); "Felsefe Sözlüğü"
Orhan Hançerlioğlu
|