Cinsel yolla bulaşan hastalıklar için ne sıklıkla tarama yaptırmalıyım?

Tek eşli bir ilişkide düzenli olarak kondom kullanıyorsanız, HIV, sifiliz, klamidya ve bel soğukluğu içeren yıllık bir temel panel çoğu klinisyen için yeterlidir. Birden fazla partneriniz varsa veya düzenli olarak prezervatif kullanmazsanız üç ila altı ayda bir test yaptırmanız önerilir. En güvenilir yöntem, enfeksiyonları erken yakalamak için on gün sonra ilk tarama ve altı hafta sonra “pencere dönemi” kapanınca doğrulama testi yapmaktır.

Tedavi edilen cinsel yolla bulaşan hastalıklar tekrar bulaşabilir mi?

Hayır. Antibiyotik küründen sonra klamidya ya da gonore tamamen ortadan kaldırılsa bile, bakteri aynı korunmasız ilişkide yeniden alınabilir; çoğu patojene karşı kalıcı kalkan bağışıklık sistemi tarafından oluşturulmaz. Tedaviden üç ay sonra “tedavi testi” yapmak, prezervatif kullanmak ve partnerle iki test paketi kullanmak ping-pong enfeksiyonu döngüsünü durdurur.

Condom kullansam da başka neyle korunma kalkanı ekleyebilirim?

Lateks prezervatif, HIV ve gonore bulaşını %80’den fazla azaltsa da HPV ve HSV ile temas eden cilt bölgelerinde yine de tehlikeye girer. “Koruyucu üçlü”, diş damıyla oral seks bariyeri, HPV ve hepatit B aşıları ve yeni partner öncesi karşılıklı test sonuçları ile tamamlanır. Bu kapsamlı yaklaşım, tek önleme yaklaşımından çok daha güvenlidir.

Alerji testi hangi yöntemi, hangi belirtiyi aydınlatır?

Deri prick testi, polen, ev tozu ve hayvan tüyü gibi solunum alerjenlerini dakikalar içinde gösterir; yama testi, nikel veya lateks kaynaklı temas dermatitini 48 saatlik cilt temasından sonra ortaya çıkarır. Kan temelli spesifik IgE analizi ise yumurta, süt, fıstık gibi gıdalara veya böcek zehrine tepki veren ama cilt testi yapılamayan bebeklerde ve antihistaminik kesemeyen erişkinlerde net sonuç verir.

Alerji testi öncesinde nasıl hazırlanmalıyım?

Antihistaminikler, burun spreyleri ve bazı soğuk algınlığı ilaçları deri testinin kızarıklık çapını bastırır; beş-yedi gün ara vermek “sahte negatif” riskini önler. Testi sabah, hafif bir kahvaltıyla ve bol su içerek yapmak vazovagal bayılmayı engeller. Son 24 saat aşırı spor, sauna veya güneş banyosu cildi tahriş ederek yanlış pozitiflere zemin hazırlayabileceğinden dinlenik gelmek en doğrusu olur.

Pozitif alerji testi semptomum hafifse tam eliminasyon şart mı?

Duyarlılık tespit edilse de şikâyetler hafif kalıyorsa maruziyeti azaltmak çoğu vakada ilaç ihtiyacını kaldırır. Örneğin düşük-orta düzey süt alerjisinde ısıtılmış süt içeren yiyecekler diyetisyen kontrolünde kademeli verilerek tolerans gelişimi sağlanabilir. Gereksiz kısıtlama büyüme geriliği veya beslenme yetersizliği riski taşır, bu yüzden alerji testi mutlaka uzman tarafından yorumlanmalıdır.

Check up paketimi kişisel risk profilime göre nasıl özelleştiririm?

Standart hemogram-biyokimya temeldir, fakat 40 yaş üstü sigara içenlerde düşük doz akciğer BT’si, kolon kanseri öykülü bireylerde kolonoskopi, yoğun masa başı çalışanlarda D vitamini ve tiroit paneli eklemek erken tanı şansını yükseltir. Doktorunuz aile geçmişi, meslek ve yaşam tarzını bir araya getirerek “tek kalıba uyan” paket yerine size özel bir tarama takvimi oluşturur.

Check up randevusundan önce nelere dikkat etmeliyim?

Sekiz saatlik açlık glukozu, lipid profili ve karaciğer enzimlerinin yanıltıcı yükselmemesi için gece yarısından sonra su dışında gıda alınmamalıdır. Son 48 saat yoğun egzersiz, alkol ve aşırı kafein de enzimleri geçici yükseltebilir; ara vermek sonuçların gerçekçi gelmesini sağlar. Düzenli ilaçlarınızı kesmeyin, ancak hekimi önceden bilgilendirin; bazı testler zamanı geldiğinde doz ayarlaması gerektirebilir.

Check up raporunda “sınırda yüksek” değerler çıkarsa hangi adımı izlemeliyim?

Toplam kolesterol 200-239 mg/dL, açlık glukozu 100-125 mg/dL gibi “gri alan” sonuçlar ilaca değil, yaşam tarzı revizyonuna davetiye çıkarır. Haftada 150 dakika tempolu yürüyüş, rafine şeker yerine tam tahıl, uyku-stres dengesini kurmak üç-altı ay içinde değerleri çoğu zaman normale çekebilir. Tekrar ölçümde rakamlar kalıcı yüksekse kardiyoloji veya endokrinoloji danışmanlığı ikinci adımdır.