Toplumsal kurumlar

Toplumsal kurumlar; toplumsal normlarca düzenli biçimde tekrarlanan, onaylanan, sürdürülen, toplumun yerleşik yapısını yansıtan ve toplumsal olarak örgütlenmiş davranış kalıplarıdır.

Toplumsal kurumlar, bir toplumda önemli kabul edilen amaçlara nasıl ulaşılacağına ilişkin düşüncelerden meydana gelen bir düzeni içerir. Bir başka şekilde tanımlayacak olursak toplumsal kurum, “toplumun yapısı ve temel değerlerinin korunması bakımından zorunlu sayılan, nispeten sürekli kurallar topluluğudur” diyebiliriz (Özkalp, 2007:13).

Kurumsallaşma ise sosyal uygulamaların kurum hâline gelmeye yetecek kadar düzenli ve sürekli hâle gelmesi sürecidir (Johnson, 2000:157).

Toplumsal kurumlar; aile, din, ekonomi, eğitim, sağlık ve siyaset başlıkları altında birçok toplumun temelinde yer alır; farklı biçimlerde de olsa toplumların işleyişinde bulunur. Bu kurumları somut görünümlerinden ayırmak önemlidir. Örneğin bir hükûmet siyaset kurumuna ya da tek bir aile genel anlamda aile kurumuna örnek değildir. Bir aile, toplumun bir kurum olarak aileyi şekillendirme tarzından etkilenir; ama günlük yaşamda o toplumdaki aile kurumunun yapısal özelliklerinden bazılarını göstermeyebilir.

Toplumsal yaşamın birçok yönü gibi, toplumsal kurumlar bu kurumlara katılan bireylerin dışındadır; ama aynı zamanda bu katılım kurumun kendisini de biçimlendirir (Johnson 2000:157).

Toplumsal kurum, dar anlamdaki kurum kavramıyla karıştırılmamalıdır. Örneğin hastane bir kurumdur, Çapa Tıp Fakültesi Hastanesi de bir kurumdur. Sağlık ocakları veya dispanserler de birer kurumdur. Sağlıkla ilgili kurumların bütünü ise bir toplumsal kurum olan sağlık kurumunu oluşturur.

Toplumsal kurumlar belli ihtiyaçları karşılamak için doğmuştur. Bu ihtiyaçlar kurumların amaçlarını belirler. “Grup hayatına katılan kişilere kurumlar ne yapar?” sorusu kurumların görevlerini belirlemek bakımından önem arz eder.

Aslında bir kurumun nesnesi, amacı ve hedefi ile grubunkiler aynıdır. Mesela ekonomik, dinî ve siyasi gruplar, ekonomik, dinî ve siyasi amaçları gerçekleştirmek için vardır. Bu nedenle toplumsal grubun temel işlevi kendine özgü toplumsal kurumları oluşturmaktır.

İlgili Konular:

• Toplumsal kurumların işlevleri
• Aile kurumu
• Eğitim kurumu
• Din kurumu
• Ekonomi kurumu
• Siyaset kurumu

Yazan: Sosyolog Ömer Yıldırım