Objektivizm, Ayn Rand tarafından geliştirilen ve merkezinde Aristoteles’in eudaimonizm anlayışını barındıran ahlak anlayışıdır.

Objektivizm için insanoğlu evrende yalnızdır ve kendini her türlü siyasi ve dinî baskıdan özgürleştirmelidir. Bunun sonucunda da hayatını yalnızca kendi çıkarları (mutluluğu) doğrultusunda yaşamalıdır. Kendi mutluluğunu yakalayan kişi ise bir kahramana dönüşecektir.

Objektivizme göre insanın ihtiyacı olan tek şey, kendisidir. Çünkü dünya, onun ta kendisidir. Bu anlayış, bireycilik ve bencillik çerçevesinde oluşan yeni bir kendilik anlayışıdır.

Ayn Rand’ın objektivist ahlak anlayışının bireycilik ve bencillik ekseninde yer aldığını söylemek yanlış olmayacaktır. Bu bağlamda denilebilir ki onun ahlak felsefesinin objektivizm olarak adlandırılması, bencillik ve bireycilik çerçevesinde benimsenen ahlak kurallarının objektif gerçeklikler olarak karşımızda durmasıdır.

Rand açısından objektivizmin ahlaki kuralları, doğa kanunları kadar açıktır. Bu kuralların reddedilmesi, onların var oldukları gerçekliğini değiştirmez. Bu yolla, Ayn Rand bir objektivist ahlaka ihtiyaç duyma sebebimizi şöyle açıklar:

“… insanın peşinden koşacağı doğru amaçlar nelerdir? Onun hayatta kalmasını gerektiren değerler nelerdir? Bu etiğin cevaplaması gereken bir sorudur. Ve hanımlar beyler, insanın bir ahlak sistemine ihtiyaç duymasının sebebi işte budur.”

Buradan da görüleceği üzere Rand’a göre etiğin en temel işlevi insanın yaşamasını sağlamaktır. Bu nedenle ona göre insanı öldüren şey kötü, insanı yaşatan şey ise iyidir.

Hayatta kalmayı başaran insanın ahlaklı olmaktaki çıkarı ve amacı ise insanca yaşamaktır. Yani ahlak sadece insanın hayatta kalmasını sağlamaz, o aynı zamanda iyi yaşamayı da sağlayan bir araçtır.

Ayn Rand “objektivizm” adını verdiği kendi felsefi anlayışını şöyle açıklamıştır:

“Ben şimdiye dek olanaksız olduğu düşünülen yeni bir ahlak yasasının yaratıcısıyım. Objektivizm, mistik ve sosyal birtakım keyfi buyruklara dayanmayan bir ahlak anlayışıdır. İnsanoğlu dünyada yaşamak istiyorsa en yüksek ahlaki amaç olarak kendi mutluluğunu gerçekleştirmeyi hedef almalıdır. Bunu yaparken de ne diğer insanlara baskı uygulamalı ne de başkalarının ona baskı uygulamasını kabul etmelidir. Her insan kendisi için yaşamalı ve kendi rasyonel çıkarlarını ön plana almalıdır.”

Ayn Rand

Objektivizm amacına ulaştığında insanlar birer kahramana dönüşeceklerdir. Dünyayı anlayabilen, doğayı evcilleştirebilen, amaçlarını gerçekleştirebilen, istediklerini yapabilen birer kahramana… Ve bu kahramanların yalnız olmalarının hiçbir mahsuru yoktur.

Bir kahraman neden başkasına ihtiyaç duysun ki? Kendisi vardır ve bu ona yeterlidir.

Ay Rand’ın objektivizm anlayışı kendisinden sonraki modern dünyanın biçimlenmesinde çok önemli bir rol oynamış ve bilgisayar programcılığından biyoteknolojiye, internet teknolojisinden otomasyona kadar çok geniş bir teknolojik ağın fikirsel zeminini oluşturmuştur.

Rand, içinde herkesin özgürce yaşadığı bir dünya hayal ediyordu. Bu bağlamda Rand’ın fikirleri o dönemde çok çılgınca ve tehlikeli olarak görüldü.

Rand’ın savunduğu bencilliğin beraberinde getirdiği açgözlülükle birlikte Büyük Buhran’ın en önemli sebeplerinden birisi olması da bu görüşü destekler nitelikteydi.

AŞK ve OBJEKTİVİZM

Aşkta geçerli olan şey erdemdir.

İnsanları onlar için ne yaptığınıza ya da onların sizin için ne yaptığına bakarak sevmezsiniz. Onları kendi karakterlerine yerleşik olan değerleri, erdemleri için seversiniz. Nedensiz yere âşık olmazsınız, ya da ayrım yapmadan herkese âşık olmazsınız. Yalnızca bunu hak edenlere âşık olursunuz.

Yani aşk için yetersiz olan insanlar, yeterli erdeme ve karaktere sahip olmayanlar, aşkı hak etmeyenlerdir.

Yazan: Sosyolog Ömer YILDIRIM