Moritz Geiger

Moritz Geiger 26 Haziran 1880 ila 9 Eylül 1937 tarihleri arasında yaşamış, Edmund Husserl’in öğrencisi olan Alman filozoftur. Münih Fenomenoloji Okulu‘nun bir üyesidir. Fenomenolojinin yanı sıra psikoloji, epistemoloji ve estetik konularında da çalışmıştır.

Moritz Geiger Frankfurt’ta doğdu. Münih Üniversitesinde 1898’de hukuk, 1899’da edebiyat tarihi ve 1900’de felsefe ve psikoloji okudu. 1901-1902 yılları arasında Leipzig’de Wilhelm Wundt ile deneysel psikoloji çalıştı. 1904’te Münih’e döndüğünde Alexander Pfander, Adolf Reinach, Theodor Conrad, Aloys Fischer, Max Scheler ve Dietrich von Hildebrand’ın da aralarında bulunduğu öğrenci grubunun bir parçası oldu. Moritz Geiger 1906’da Husserl’in Göttingen’deki derslerine katıldı ve Reinach, Conrad, Fischer ve Pfänder ile birlikte Münih Fenomenoloji Çevresi‘nin bir parçası oldu. Tezini 1907 yılında tamamladı. Bu Husserlci çevreyle birlikte (Max Scheler de dâhil) Jahrbuch für Philosophie und phänomenologische Forschung adlı derlemeyi yayınladı.

1915’te Münih’te ve I. Dünya Savaşı’ndan sonra Göttingen’de öğretmenlik yapan Moritz Geiger Yahudi kökenli olduğu için Naziler tarafından 1933’te kürsüsünden uzaklaştırılınca Amerika Birleşik Devletleri’ne göç ederek New York’taki Vassar College’da ve Stanford Üniversitesinde ders verdi. Seal Harbor, Maine’de öldü.

Klaus Berger, Hans-Georg Gadamer, Walter Benjamin ve Karl Löwith gibi birçok öğrencisi kendisinden sonra ünlü oldu.

Moritz Geiger, gerçekliği daha aşağı, verili olmayan bir alana dayandırmaksızın, duyusal-görünür ya da idealist ön yargılarla sınırlandırılmaksızın, “saf kendiliğinden verili olgusallık” şeklindeki kendine özgü bir fenomenolojik yöntemin sürdürücüsüydü. Onun fenomenolojisinde her verili olgu, duyusal olup olmamasından bağımsız olarak eşit değerdedir. Husserl’den derinden ama bağımsız olarak etkilenen estetik fenomenolojinin kurucusu olmasıyla da ünlüdür.

Daha az bilinen ama çok önemli bir katkısı da psikolojik empati kavramının açıklığa kavuşturulmasıdır. Innsbruck’taki (Avusturya) 4. Deneysel Psikoloji Kongresi’nde empatinin özü ve anlamı üzerine verdiği bir konferansta Moritz Geiger, zamanının geniş panoramasında mevcut olan farklı empati kavramlarını eksiksiz bir şekilde tanımlar.

Yazan: Sosyolog Ömer Yıldırım