Kendinize üçüncü tekil şahıs olarak hitap etmeniz, stresi ve olumsuz duyguları yenmenizde size yardımcı olabilir…

Kendinizi stres altında hissediyorsanız kendinize iç sesinizi kullanarak üçüncü tekil şahıs olarak hitap etmeyi deneyebilirsiniz. Michigan State Üniversitesi (MSU) ile Michigan Üniversitesinin psikoloji bölümlerinin ortak çalışmasıyla yapılan ve alanının ilk örneği olan bir araştırmaya göre bunu yapmanız zihninizi bulandıran karmaşık duyguları kontrol etmenizde size yardımcı olabilir. ¹

Yapılan araştırmaya göre stresli zamanlarınızda kendinizle kendinize üçüncü tekil şahıs olarak hitap ederek konuşmanız, birinci tekil şahıs olarak konuşmanızdan daha iyi sonuç verebilir. Diyelim ki adınız Alp ve kendinizi çok üzgün hissediyorsunuz. Bu durumda kendi kendinize “Alp neden üzgün?” diye sormak, “Ben neden üzgünüm?” diye sormaktan daha az duygusal tepkiye yol açar ve üzüntünüzün altında yatan duygularla başa çıkmanıza yardımcı olur.

Kendinize üçüncü tekil şahıs olarak hitap etmeniz, kendiniz hakkında da başkalarına dair düşündüğünüze benzer şekilde düşünmenize yol açabilir. Beyinde bunun karşılığını beyin işlevlerini tarama yöntemleriyle gözlemleyebilmek mümkündür. Bu, insanların yaşadıklarına karşı bir nebze de olsa psikolojik mesafe koyabilmelerine yardımcı olmaktadır ki bu da duyguları düzenlemek için fayda sağlayabilir. ²

Çalışma, katılımcıların bazısı nötr bazısı ise rahatsız edici olan görüntülere hem birinci hem de üçüncü tekil şahıs olarak tepki vermelerini gerektiren iki deneyden oluşmuştur. Bu süre zarfında katılımcıların beyin aktiviteleri bir elektroensefalograf ile izlenmiştir. Örneğin katılımcılara kafasına silah dayayan bir adamın fotoğrafı gösterildiğinde katılımcılar kendilerinden üçüncü tekil şahıs olarak bahsederlerse katılımcıların duygusal beyin aktivitelerinin oldukça hızlı biçimde, yaklaşık 1 saniye içinde azaldığı gözlemlenmiştir.

Araştırma ayrıca kendinizle üçüncü tekil şahıs olarak konuşmanızın beyninizi kendinizle birinci tekil şahıs olarak konuşmanızdan daha fazla yormadığını ortaya koymuştur. Buna karşılık, farkındalık gibi diğer duygusal denetim biçimlerinin önemli ölçüde zihinsel çaba gerektirdiği  bilinmektedir.

Bir başka deneyde katılımcılar, fMRI görüntülemesi yapılırken birinci ve üçüncü tekil şahıs dilini kullanarak geçmişlerindeki acı verici deneyimleri anlatmışlardır.

Burada da benzer şekilde, katılımcılar üçüncü tekil şahıs olarak konuşurken beynin acı veren duygusal durumları ifade etmek için kullanılan bölgesinde daha az aktivite gözlemlenmiştir.

Burada gerçekten heyecan verici olan şey, bu iki tamamlayıcı deneyden elde edilen beyin bulgularının, kendi kendinizle üçüncü tekil şahıs olarak konuşmanızın nispeten zahmetsiz bir duygu düzenleme biçimi olabileceğini düşündürmesidir. Eğer bu başkaca çalışmalarla da desteklenirse bu bulguların öz denetimin nasıl işlediğine dair temel anlayışımızı ve insanların günlük yaşamda duygularını kontrol etmelerine nasıl yardımcı olabileceğimizi öğrenmemiz konusunda bize pek çok önemli fayda sağlayacaktır.

Yazan: Sosyolog Ömer Yıldırım

1. Moser, J.S., Dougherty, A., Mattson, W.I. ve arkadaşları. Third-person self-talk facilitates emotion regulation without engaging cognitive control: Converging evidence from ERP and fMRI. Sci Rep 7, 4519 (2017). https://doi.org/10.1038/s41598-017-04047-3
2. https://msutoday.msu.edu/news/2017/talking-to-yourself-in-the-third-person-can-help-you-control-stressful-emotions