Karşıt kültür

Karşıt kültür veya karşı kültür, değerleri ve davranış normları toplumun yaygın kültüründen önemli ölçüde farklılık gösteren, bazen de yaygın kültürel adetlere taban tabana zıt olan kültürdür.

Karşıt kültür hareketi, belirlenmiş bir dönem boyunca belirli bir kitlenin ahlakını ve amaçlarını ifade eder. Muhalif güçler önemli bir ivmeye ulaştığında, karşıt kültürler köklü kültürel değişimleri tetikleyebilir.

Karşıt kültürler, yerleşik toplumsal değerleri ve uygulamaları reddeden, egemen normlara karşı çıkan ve bunları yıkarak alternatif bir toplumsal düzen inşa etmeye çalışan radikal grupları ifade eder. Bu gruplar toplumsal yerinden edilme ve topluma yabancılaşmaya tepki olarak ortaya çıkar ve genellikle alışılmadık yaşam tarzlarını ve ideolojileri benimserler.

Karşıt kültürün tarihsel örnekleri arasında Bohem kültürü verilebilir. Bohemler temel değerlere karşı çıkmaları ve sosyal değişim arzuları ile karakterize edilirler. Karşıt kültür de bu karakterizasyonun bir adlandırmasıdır.

Not: Karşıt kültür, alt kültürden farklıdır.

Karşıt kültür üyeleri, toplumun çoğunluğu tarafından kabul edilenlerden tamamen farklı bir yaşam biçimini ve bir dizi fikri benimseyen, bu şekilde yaşayan insanlardır.

İfade edilen ve desteklenen değerlerin baskın kültürün değerlerine potansiyel veya fiili olarak karşıt olduğu, bazen bu kültürün toptan reddine varan kültürel yapıya karşıt kültür denir. Bu terim özellikle 1960’larda hippilerin radikal kültürü ve rock müzik gibi popüler kültürün belirli varyantları için bir isim olarak öne çıkmıştır.

Karşıt kültür örneğin sporda, frizbi gibi alternatif uygulamalar veya faaliyetler biçiminde karşımıza çıkar. Bu durum bazen ana akım sporların baskın kültürüyle ilişkili olarak karşı kültüreldir. Ancak bu tür faaliyetler genellikle spor endüstrisi tarafından hızla sahiplenilmekte, rekabetçi ve metalaştırılmış biçimlerde organize edilmekte ve böylece karşıt kültürel potansiyellerinden yoksun bırakılmaktadır.

Karşı kültür; tarih ve siyaset bilimlerinde de sıkça kullanılan bir terimdir. Bir toplumda kabul gören baskın kültürün karşıtı bir kültürel zemini ifade eder; karşıt kültürün normları ve değerleri kabul görmüş kültürünkine karşıttır. Sosyolojide karşı kültür o günün toplumsal ana arter kültürüne karşıt norm ve değerleri benimseyen kültürel gruba verilen isimdir. Her ne kadar her toplumda karşı kültürel gizli eğilimler olsa da burada karşı kültür terimi belirli (ve yeterli) bir kitleye ulaşabilmiş ve bir süre için varlığını devam ettirebilmiş, çok daha belirgin, bariz fenomenleri adlandırmakta kullanılır.

Yazan: Sosyolog Ömer Yıldırım